To ze względu na ogromne sukcesy aparatu skarbówki w tym roku motywem wiodącym konferencji POPiHN nie była już walka z szarą strefą w obrocie paliwami. Z prezentowanego podczas niej raportu wynika, że lata 2016 i 2017 przyniosły długo oczekiwany przez branżę zwrot na rynku paliw. Z laudacji towarzyszącej wręczeniu wyróżnienia „Człowieka Roku 2017” wynika, że skokowy wzrost oficjalnej sprzedaży przyniósł nie tylko poprawę wyników przedsiębiorców, działających na polskim rynku zgodnie z prawem, ale również spowodował znaczący wzrost dochodów budżetowych.
„Byłoby to niemożliwe bez zmian w prawie, ale przede wszystkim bez osobistego zaangażowania tysięcy funkcjonariuszy i pracowników Krajowej Administracji Skarbowej” – usłyszeli uczestnicy konferencji w laudacji towarzyszącej wręczeniu wyróżnienia. W opinii organizatorów konferencji ograniczenie przestępczości w obrocie paliwami doprowadziło do wzrostu dostaw, realizowanych przez przedsiębiorstwa działające zgodnie z prawem, które wywiązują się ze wszystkich obowiązków prawnych, związanych z obrotem paliwami, w tym m.in. utrzymywania zapasów obowiązkowych. W segmencie oleju napędowego nastąpił wzrost udziału importu w całej konsumpcji z poziomu 16 do 26%, co ma znaczenie z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego.
Skutkiem tego okazało się, że posiadane zasoby infrastrukturalne są niewystarczające, a w nieodległej przyszłości wystąpić mogą braki w infrastrukturze magazynowej paliw płynnych. Przyczyną takiego stanu jest przede wszystkim fakt, że w ciągu ostatnich kilku lat nie zrealizowano istotnych inwestycji w infrastrukturę naftową. Dotychczasowa infrastruktura była wystarczająca dla obsługi rynku, wobec istotnego udziału paliwa z nielegalnych źródeł .
Dodatkowym problemem operacyjnym, utrudniającym sprawny transport paliw płynnych cysternami drogowymi jest to, że część dróg, prowadzących do terminali paliwowych, ma ograniczenia w zakresie nacisku na oś – zarówno ze względu na decyzje władz lokalnych, jak też kategorię dróg. Powoduje to konieczność uzyskiwania indywidualnych zezwoleń na dojazd cystern samochodowych. Do rozwiązania pozostaje zlikwidowanie problemu nieuczciwych kierowców, przyłapanych na kradzieży paliwa w bazach lub podczas wykonywania transportu.
Zdaniem POPiHN konieczne jest doprowadzenie do zapewnienia wymaganej wielkości infrastruktury magazynowej paliw płynnych w Polsce poprzez pilne rozpoczęcie inwestycji w tym obszarze, a także w obszarze logistyki rurociągowej. Usprawnieniu systemu niewątpliwie służyłoby zwiększenie ilości ropy naftowej i paliw przechowywanych przez Agencję Rezerw Materiałowych w ramach zapasów interwencyjnych, a tym samym obniżenie poziomu zapasów obowiązkowych przechowywanych przez przedsiębiorców i zwiększenie adekwatnej puli zapasów agencyjnych w ARM. W celu poprawy bilansu pojemności magazynowych zasadnym jest również realokacja zapasów agencyjnych z naziemnych baz magazynowych do pojemności podziemnych. Ponadto niezbędne są pilne inwestycje w tym obszarze i rozbudowa pojemności magazynowych w kraju.
Konieczne są także zmiany w zasadach dopuszczania do ruchu na drogach pojazdów, o nacisku na oś 11,5 t, zgodnie z regulacjami Unii Europejskiej. Umożliwiłoby one bezproblemową logistykę drogową paliw po polskich drogach. POPiHN proponuje podjęcie prac nad zmianą przepisów w zakresie sankcji, które powinny dotykać nieuczciwych kierowców, poprzez przywrócenie regulacji, które w przeszłości były ujęte w ustawie o transporcie drogowym (zawieszenie lub pozbawienie uprawnień kierowców, skazanych prawomocnym wyrokiem sądowym za kradzież paliwa).
Uczestnicy konferencji podkreślali, że w ślad za rządami niektórych innych państw, polski rząd podjął działania na rzecz wsparcia i upowszechnienia stosowania paliw alternatywnych i rozbudowy infrastruktury w tym zakresie kosztem tradycyjnych paliw silnikowych. Przyjęto stosowne regulacje ustawowe, promujące elektromobilność, FCEV, PHEV, CNG, LNG i LPG. Promowane są wybrane technologie, bez uwzględnienia całości kosztów środowiskowych, ekonomicznych i społecznych – zwłaszcza w odniesieniu do istniejących technologii pojazdów elektrycznych. Zaś działania na rzecz poprawy jakości powietrza w centrach miast nie uwzględniają stanu wiedzy na temat faktycznych przyczyn zanieczyszczeń i różnicy między emisją silników diesla i benzynowych, a także stałego rozwoju silników spalinowych, w wyniku czego nowoczesne silniki, spełniające normę EURO 6, mają znikomą emisję spalin.
W opinii POPiHN działania na rzecz wsparcia upowszechnienia paliw alternatywnych powinny uwzględniać całość wiedzy na temat wpływu poszczególnych rodzajów napędów na środowisko w pełnym procesie produkcji, eksploatacji i utylizacji. Należy również uwzględnić wyzwania, związane ze zbyt szybkim rozwojem elektromobiliności, opartej na istniejących obecnie technologiach, takie jak brak odpowiednich mocy w energetyce, przestarzała sieć przesyłu, czy wreszcie fakt, że energia elektryczna w Polsce produkowana jest prawie w całości z węgla.
Wdrażając programy poprawy jakości powietrza władze samorządowe – oprócz inwestycji w pojazdy elektryczne - powinny brać pod uwagę również rozwiązania bardziej efektywne kosztowo, takie jak eliminacja ogrzewania węglem w rozproszonych instalacjach, eliminacja spalania odpadów – w tym olejów przepracowanych, rygorystyczne kontrole techniczne pojazdów pod kątem spełniania norm emisji, przewidzianych w homologacji dla danego typu, czy wreszcie zakup nowoczesnych autobusów z silnikami spalinowymi, spełniającymi normy Euro 6d – o kilkadziesiąt procent tańszych, niż autobusy elektryczne. Pojazdy te są szczególnie wydajne przy zastosowaniu przyjaznych dla środowiska zaawansowanych biopaliw.
W odniesieniu do dalszych działań związanych ze zwalczaniem przestępczości w obrocie paliwami podjęte w latach 2016/2017 działania rządu (pakiet paliwowy, pakiet energetyczny i pakiet transportowy – tzw. SENT) doprowadziły do zasadniczego ograniczenia przestępczości w obrocie paliwami i wzrostu oficjalnej konsumpcji paliw. Tym niemniej – w opinii POPiHN - ze względu na niezwykłą opłacalność tzw. szarej i czarnej strefy w paliwach, należy się spodziewać, że przestępcy będą na szerszą skalę wykorzystywać tradycyjne metody omijania przepisów (odbarwianie oleju opałowego, wykorzystywanie paliwa żeglugowego, paliwa rolniczego, baz olejowych), a także szukać nowych mechanizmów wyłudzeń (przemyt paliwa w pojazdach niedostosowanych do ich transportu).
Wobec tego POPIHN postuluje, by w celu utrzymania „blokady” działalności przestępców konieczna jest stała obserwacja rynku, kontynuacja współpracy administracji z branżą, a także utrzymanie wysokiego poziomu kontroli – również na drogach - realizowanych przez KAS i inne instytucje, nawet w sytuacji dojścia do zerowego poziomu wykrywalności. Z drugiej strony wprowadzane rozwiązania (rozwinięcie SENT) nie powinny być zbyt uciążliwe dla przedsiębiorców, działających zgodnie z prawem. Niezbędne jest dalsze wzmocnienie URE jako organu koordynującego nadzór nad branżą, doskonalenie współpracy horyzontalnej poszczególnych instytucji, pełna dygitalizacja danych i scalenie ich w jednym systemie – tzw. platformie paliwowej), a także pełne wykorzystanie narzędzi, jakie dają przepisy prawa. Postulujemy uszczelnienie procesu koncesyjnego i doskonalenie rozwiązań, przyjętych w poszczególnych pakietach.
W tym celu pożądane jest dokonanie analizy efektywności wprowadzonych rozwiązań i wprowadzenie zmian mających na celu usunięcie dostrzeżonych niedoskonałości, co dotyczy np. niektórych przepisów pakietu energetycznego i rozporządzeń wykonawczych wydanych na jego podstawie (np. problem rozumienia czynności rozporządzającej, przepisy rozporządzenia w sprawie wzoru sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu). Dostrzegamy również potrzebę wprowadzenia kolejnych zmian w prawie (przeniesienie zwrotu akcyzy za paliwo rolnicze z urzędów gmin do KAS, zrównanie akcyzy od produktów mających podobny skład fizykochemiczny – jak ON i LOO, LPG do celów grzewczych i autogaz).
