W ocenie ekspertów Instytutu Staszica dotkliwą lukę w prawie stanowi brak regulacji, pozwalających szybko i skutecznie interweniować w przypadku lichwiarskich pożyczek, częstokroć udzielanych pod zastaw nieruchomości. Takie pożyczki są domeną osób prywatnych bądź małych firm nastawionych na wykorzystywanie nieświadomości i trudnej sytuacji pożyczkobiorców. O walkę z tą patologią apelują od lat również przedstawiciele sektora finansowego, w tym legalnie działających firm pożyczkowych.
Inicjatywa resortu sprawiedliwości, jeżeli chodzi o stanowcze przeciwdziałanie patologiom, jest słuszna. Wątpliwości rynku budzi jednak fakt, że przy okazji próbuje się wprowadzić nowe ograniczenia dotyczące wszystkich pożyczek krótkoterminowych – również tych udzielanych przez banki. Zgodnie z założeniem Ministerstwa, całkowite pozaodsetkowe koszty pożyczki nie mogłyby przekraczać 20 proc. w skali roku. Złamanie tego zakazu skutkować ma odpowiedzialnością karną.
Taka propozycja oznacza radykalne obniżenie dopuszczalnych kosztów w porównaniu ze stanem obecnym. Szacuje się, że może to dotknąć nie tylko rynek pożyczek udzielanych przez wyspecjalizowane firmy, lecz także nawet jedną trzecią pożyczek bankowych. W ocenie resortu proponowane przepisy mają zapobiec lichwie i ludzkim tragediom, według niektórych ekonomistów, cytowanych przez media, a także wedługprzedstawicieli rynku finansowego, mogą zniszczyć rynek legalnych pożyczek i wzmocnić czarny rynek pożyczek gotówkowych.
Eksperci Instytutu Staszica przygotowują analizę potencjalnych skutków proponowanych rozwiązań, uwzględniającą m.in. obecne uwarunkowania funkcjonowania rynku pożyczek i kredytów konsumenckich w Polsce i w innych krajach europejskich. Ogłoszenie analizy planowane jest w drugiej połowie stycznia br.
