Sądzę, że może w tym pomóc przewodnik wydany właśnie po nich po raz pierwszy w Bezdrożach, w podstawowej serii „Classic”. Napisany kompetentnie, przez sprawdzonego już w innych publikacjach autora, co nie oznacza, że zupełnie bez wad, czy pominięć tego, co również warto tam zobaczyć. Jest to przede wszystkim przewodnik po Malezji. Zarówno Brunei, jak i Singapur, potraktowane zostały w nim bowiem trochę marginesowo. Pierwszemu poświęcono tylko 10, drugiemu 14 stron, na których są również zdjęcia, mapki i informacje w ramkach.
Zgodnie ze schematem tej serii przewodników zaczyna się on od rekomendacji „Zobacz koniecznie” zawierających 15 miast, obiektów i miejsc we wszystkich trzech krajach, które zdaniem autora zasługują przede wszystkim na poznanie. Dominują wśród nich atrakcje przyrodnicze, ale generalnie lista ta nie powinna budzić zastrzeżeń. Ciekawą propozycją są cztery sugerowane trasy zwiedzania tego regionu świata w wariantach 1, 2, 3 i 4 – tygodniowym. Czytelnik – potencjalny turysta, a ta seria przewodników kierowana jest przede wszystkim do indywidualnych, chociaż warto, aby korzystali z nich również uczestniczący w zorganizowanych grupowych, znajdzie w niej mnóstwo cennych i przydatnych informacji.
Od kalendarza wartych uwzględnienia w planach i terminach wyjazdów wydarzeń kulturalnych oraz cennych „10 zasad odpowiedzialnego podróżowania”, poprzez ważne Informacje praktyczne, Informacje A-Z – w układzie alfabetycznym, jednostronicowe „Kraj w pigułce” o każdym z nich, po bogate Informacje krajoznawcze. W sumie zawarte jest w nich chyba wszystko, co naprawdę ważne oraz mnóstwo innych informacji przydatnych. Autor szczególnie dużo uwagi, słusznie, poświęca bezpiecznemu podróżowaniu. Możliwym zagrożeniom zdrowia (żółtaczka, błonica i tężec, cholera, malaria, denga, pogryzienia i pokąsania, oparzenia słoneczne) oraz radom jak ich unikać.
Mnóstwo jest również informacji określanych łącznie jako krajoznawcze: na temat tamtejszego klimatu, przyrody, historii, ludności i społeczeństw, religii, języków, kultury oraz kuchni. Najobszerniejsza część, czysto przewodnikowa, prezentuje te kraje i ich atrakcje w podziale na części i regiony. W kontynentalnej części Malezji są to: stołeczne Kuala Lumpur i zachodnie wybrzeże oraz wschodnie wybrzeże i centralne wyżyny. Na Borneo wspomniane już Sarawak i Sabah. No i osobno Brunei z wewnętrznym podziałem na stolicę oraz części zachodnią i wschodnią sułtanatu. Zaś w przypadku Singapuru na 6 części.
Na początku każdej części lub rozdziału autor wypunktowuje miejsca które poleca szczególnie (kolorem pomarańczowym) lub zachęca (kolor czarny czcionek) do ich poznania. Trochę mnie zaskoczyło, że w przypadku Malezji nie ma wśród nich bardzo popularnego celu podróży, wyspy i archipelagu Langkawi na Morzu Andamańskim. Zaś nazwa tego morza w ogóle nie figuruje na planach i mapkach zamieszczonych w przewodniku. Podobnie wśród szczególnie polecanych miejsc w Singapurze nie znalazłem jednej z jego największych atrakcji, wyspy Sentosa, a także dzielnicy indyjskiej – Litte India (chociaż jest chińska Chinatown), światowej sławy Ogrodu Orchidei ani nocnego safari.
Oczywiście wszystkie te miejsca, poza ostatnim, co uważam za istotne pominięcie, omówione są (chociaż Ogród Orchidei tylko w paru słowach), we właściwych rozdziałach przewodnika. Ale sądzę, że warto było zwrócić na nie uwagę czytelników już na ich wstępach. Pominięć, także w tekście, zauważyłem, na ile znam tamte strony, zresztą więcej, o niektórych wspomnę niżej. Po tych sugestiach autora, co trzeba, lub warto poznać przede wszystkim, znajdują się opisy tamtejszych atrakcji w częściach „Zwiedzanie”. Z informacjami o prezentowanych miejscach i obiektach, ich historii, co np. w mieście czy dzielnicy warto zobaczyć, a na końcu informacjami turystycznymi na temat dojazdu, noclegów i wyżywienia oraz tego, co warto zobaczyć w okolicach.
W podobny sposób opisane są borneańskie stany Malezji i Brunei. Zalecenia autora, co oglądać tam przede wszystkim, podzielam. Ale zabrakło mi, np. w Sarawaku, chociażby wzmianki o drugiej, obok Rajang, po której odbywają się spływy, rzece Lamanak. Jest ona co prawda mniejsza i węższa, ale również stanowi popularne miejsce spływów. A dobrze wspominam jej nurt w dżungli, nadrzeczne wioski, stojącą na wysokim brzegu szkołę do której dzieci dowożone są łodziami. Czy „długie domy” Ibanów – potomków „łowców głów” oraz nocleg w jednym z nich. Być może warto uzupełnić o te pominięte miejsca drugie wydanie tego przewodnika. Bo sądzę, że do niego dojdzie.
Jest bowiem dobry, a jego dodatkowymi atutami są mapy i plany (51), 60 zdjęć, niestety czarno-białych, wydrukowanych na pomarańczowym tle, oraz 77 informacji monotematycznych, przeważnie ciekawostek, w ramkach. Przykładowo wymienię niektóre. * „Ringitt na wagę złota” (8 rad, jak oszczędzać w podróży do Malezji mając skromne środki). * „Sen przy śpiewie muezzina” (wybierać noclegi z dala od meczetów). * „Zamrażarki na kołach” (o podróżach klimatyzowanymi autobusami). „Leśna zagłada” (wyrąb lasów równikowych). * „Meczetowy savoir-vivre”. * „Malezyjska Polonia”.
Czy: * „Sztuka z murów” (sztuka uliczna w Georgetown). * „Dżungla mniej znana” (Park Kenong Rimba). „Gorączka złota” (miasteczko Raub). * „Atak namorzynów” (park narodowy Tanjung Plai). * „Przysmaki z dżungli rodem”. * „Wsiąść do pociągu borneańskiego”. * „Ludzie wody” ( „Morscy Cyganie” – lud Bajau Laut). * „Szlak transborneański”. * „Co dwie głowy to nie jedna” (o „łowcach głów”). * „Pięć dekad absolutu” (pół wieku rządów sułtana). * „Sułtan w domu” (możliwość odwiedzania rezydencji sułtana w dniach kończących ramadan). Na końcu przewodnika znajduje się słowniczek polsko – malajski oraz indeks.
Cezary Rudziński
MALEZJA, SINGAPUR I BRUNEI. TROPIKI W KOLONIALNYM STYLU. Przewodnik z serii „Bezdroża Classic”. Autor: Krzysztof Dopierała. Wydawnictwo Helion, wyd. I, Gliwice 2017, str. 319, cena 44 zł. ISBN 978-83-283-3206-5
