A nieco dalej druga cerkiew - refektarz, Uspieńska trapeznaja (Zaśnięcia NMP). Podobnie jak sąsiadujący z nią piętrowy korpus archimandrycki, z XVI wieku. Najmłodsze w tym zespole architektonicznym jest Mauzoleum zbudowane nad grobem księcia Dymitra Pożarskiego.
Tego, który wraz z kupcem Kuźmą Mininem poprowadził Rosjan w czasie Wielkiej Smuty do walki w wojskami polsko-litewskimi pilnującymi w Moskwie interesów Dymitra Samozwańca i wypędził je z Kremla, a później z kraju. Także to mauzoleum ma swoją historię.
Wspaniałe zabytki
Zbudowano je z białego marmuru włoskiego w roku 1885 według projektu akademika A.M. Gornostajewa. Zostało jednak rozebrane w latach 30. XX wieku. Obecne, monumentalne, który oglądam, wzniesiono w 1974 roku według projektu artysty rzeźbiarza N.A. Szczerbakowa i architekta I.A. Gunsta.
Najcenniejszym zabytkiem w tym ciekawym klasztorze jest sobór oraz jego wnętrza. Zachowały się w nich niemal w całości oryginalne malowidła ścienne z roku 1689 pokrywające prawie każdy centymetr kwadratowy. Kilkupiętrowe, z których na trzech górnych piętrach przedstawiono życie Chrystusa, zaś na dolnym działalność apostołów. Natomiast w arce ołtarzowej namalowano sceny z życia Matki Bożej, a na kolumnach podtrzymujących strop, podobizny ruskich książąt i carów. Jest też sporo malowideł poświęconych życiu i działalności drugiego z patronów monastyru – św. Eutymiusza.
Monastyrskie skarby
Pierwszy, monumentalny ikonostas tego soboru, z połowy XVII w. jest obecnie w Muzeum Sztuki Staroruskiej im. Andreja Rublowa w Moskwie. W obiektach klasztornych znajdują się obecnie interesujące ekspozycje muzealne. W cerkwi Uspieńskiej rosyjskiego malarstwa naiwnego. Natomiast w przylegającym do niej Domu Archimandrytów wystawa: „Skarby książkowe sześciu stuleci". Można na niej obejrzeć stare ewangeliarze we wspaniałej roboty srebrnych okładkach i najstarszą z rosyjskich książek drukowanych, „Apostoł" z 1564 roku.
Ponadto egzemplarz pierwszej rosyjskiej „Gramatyki" Meletija Smotryckiego z 1648 roku. „Bukwar" („Elementarz") Kariona Istomina ze sztychami Leontija Bunina z 1694 roku. Oryginały książek Michaiła Łomonosowa, historyka Wasilija Tatiszczewa. Pierwsze rosyjskie wydanie „Don Kichota" Cervantesa. Pierwszy zbiór wiersz Aleksandra Puszkina z 1826 roku. Książki Aleksandra Hercena wydane w Londynie w stworzonej przez niego tam Wolnej Drukarni Rosyjskiej i wiele innych rarytasów. Natomiast na parterze tego budynku eksponowane są rosyjskie ikony XVIII-XX wieków.
Kolejna ciekawa wystawa: „Złoty Skarb" znajduje się w cerkwi Nikolskiej. Zgromadzono na niej ponad 500 dzieł rzemiosła artystycznego - począwszy od XIII, a skończywszy na XX wieku - w tym jubilerskich oraz starych, także z XVI w., koszulek ikon. Są wśród nich srebrne, pięknie zdobione kielichy, m.in. z XVI w. ofiarowane klasztorowi przez księcia Iwana Szujskiego. Dwie srebrne kadzielnice z 1599 i 1603 roku. Miniaturowe rzeźby w drewnie, kamieniu, kości i srebrze z XIII-XVI. Stare ikony – wśród nich wspaniała, w pięknej srebrnej, złoconej koszulce „Zbawiciel Mokra Broda" z XVI w. i wiele innych.
Skansen architektury drewnianej i życia wiejskiego
Na przeciwległym krańcu miasteczka, zaraz za wjazdem do niego od strony Włodzimierza, mieści się inne ciekawe suzdalskie muzeum, skansen „Muzeum architektury drewnianej i życia wiejskiego" Ziemi Włodzimierskiej. Zgromadzono w nim, w ciągu ponad półwiecza działalności tej placówki, kilkanaście ciekawych i cennych budynków oraz setki przedmiotów domowych i gospodarczych. Jest wśród nich m.in. cerkiew Nikolska (św.Mikołaja) z 1766 roku, przywieziona ze wsi Głotowa w pobliżu Juriewa Polskiego.
{gallery}17004{/gallery}
Ponadto inne cerkwie. Preobrażeńska (Przemienienia Pańskiego) ze wsi Kozljatiewo w rejonie kolczygińskim z 1756 roku i Wskresieńska (Zmartwychwstania) ze wsi Patakina w rejonie kamieszkowskiego z 1776 r. Kilka chat chłopskich. M.in. ze wsi Ilkino w rejonie mielenkowskim z XIX w., ze wsi Kamaieniewo w rejonie kamieszkowskim, piętrowy dom bogatego chłopa ze wsi Łog w rejonie wjaznikowskim oraz dom z oficyną ze wsi Tincy w rejonie kamieszkowskim z II połowy XIX w. Uwagę zwiedzających przyciągają też dwa młyny z wiatrakami ze wsi Moszok w rejonie sudogodskim z XVIII w., a także z tej samej wsi XIX-wieczny spichlerz.
Podobnie studnia z wielkim kołem ze wsi Kolcowa w rejonie seliwanowskim, „Bania" czyli rosyjska sauna ze wsi Nowo-Aleksandrowo w rejonie suzdalskim oraz kilka innych budynków. Ciekawe są wnętrza chat wypełnione oryginalnymi meblami, sprzętami domowymi i naczyniami kuchennymi, narzędziami rolniczymi oraz gospodarczymi, chłopskimi wozami i malowanymi saniami itp. Skansen rozrzucony jest na sporej powierzchni, przy ładnej pogodzie można w nim z przyjemnością spędzić sporo czasu. Niestety, trafiłem na nienajlepszą, ale i tak warto było tu zajrzeć.
