Część z nich zamieniona została w ogólnodostępne muzea, organizuje wesela, bankiety, przyjęcia oraz różne imprezy kulturalne i w ten sposób zarabia na, kosztowne przecież, utrzymanie tych obiektów. Byłem ostatnio w kilku z nich i z pewnym zaskoczeniem stwierdziłem, że zwiedzający i turyści są w nich życzliwiej traktowani, niż w podobnych czeskich muzeach państwowych.
Zamek na moczarach
Jednym z tych odzyskanych przez spadkobierczynię dawnych właścicieli i przekształconych w rodowe muzeum jest pałac Častolovice stojący w odległości 27 km na południowy wschód od Hradca Králové, zaledwie kilkadziesiąt kilometrów od granicy z Polską. Ma on ponad siedem wieków historii oraz należy do tych czeskich pałaców i zamków – to drugie określenie traktowane jest w języku czeskim zamiennie, zwłaszcza gdy pałac był niegdyś zamkiem. W tym przypadku w oficjalnym folderze nazywany jest on Zamek Častolovice.
Jego dzieje sięgają XIII wieku, a założony został jako warownia na moczarach i z tego tytułu nazywano go zamkiem wodnym. Według starych opowieści jego pierwszym mieszkańcem był Častolov z rodu Hronovców. Najstarsze pisemne wzmianki o tej twierdzy pochodzą jednak dopiero z roku 1342. W wiekach XV i XVI zamek i otaczające go włości kilkakrotnie zmieniał właścicieli. Najznamienitszym z nich był król Jerzy z Podiebradów (1420-1471), którego żona Kunhuta (Kunegunda) pochodziła z rodu Sternbergów. W roku 1495 dobra te przeszły w ręce rodu z Pernsteina.
Renesansowy pałac na ruinach twierdzy
Nie dbał on jednak o zamek, który w rezultacie tego popadł w ruinę i stracił walory obronne. Nowi właściciele, od 1577 roku, Jan Fryderyk Oprstorf i jego żona Markieta (Małgorzata) z Donina przebudowali w latach 1588-1615 zachowane resztki twierdzy na renesansowy pałac. Jego ówczesny wygląd przedstawiony został na obrazie z roku 1696, eksponowanym współcześnie w pałacu. Zamek wraz z majątkiem należał już wówczas do hrabiowskiego rodu Czerninow z Chudenic. Nabyty został bowiem w 1684 r., a po 10 latach odsprzedany Adolfowi Vratislavovi Sternbergowi (1630-1703).
Zamek ten stał się główną siedzibą tego rodu aż do roku 1948, z krótką przerwą w okresie okupacji niemieckiej w latach II wojny światowej, kiedy otrzymał niemieckiego zarządcę, a hr. Leopold Sternberg musiał go opuścić . W 1992 roku wrócił w posiadanie córki ostatniego właściciela, hr. Diany Phipps Sternbergowej, która w raz z rodzicami zmuszona została, jako 11-letnia dziewczynka, do emigracji po konfiskacie rodowego majątku. Warto dodać, że Sternbergowie odgrywali znaczącą rolę w politycznych i kulturalnych dziejach Królestwa Czeskiego.
Zasłużony ród
Tak np. Franciszek Józef Sternberg-Manderscheid (1763-1830) założył Królewską Akademię Sztuki. A wraz z bratankiem, słynnym botanikiem Kasparem Marią Sternbergiem (1761-1838), stał się założycielem Muzeum Narodowego i Galerii Narodowej w Pradze, którym przekazali oni znaczną część swoich zbiorów. Czastolowicki pałac odwiedzali liczni przedstawiciele zarówno wyższych sfer, jak i wybitni uczeni. M.in. František Palacký (1798-1876), historyk i jeden z najwybitniejszych działaczy czeskiego odrodzenia narodowego oraz Josef Dobrovský (1753-1829), autor historii literatury czeskiej i słownika niemiecko-czeskiego.
{gallery}23018{/gallery}
Pałac był dwukrotnie przebudowywany. W I połowie XIX w. przez Jaroslava Sternberga w modnym wówczas stylu angielskim, a ponownie na początku XX w. przez Leopolda Sternberga, który przywrócił mu pierwotny wygląd renesansowy. Po nacjonalizacji dóbr i pałacu władze komunistyczne znaczną część znajdujących się w nim dzieł sztuki oraz wyposażenia rozprzedały, a gmach częściowo przebudowano na internat. Ale już w roku 1957 część zamku z zachowanymi wnętrzami udostępniono zwiedzającym. Po zwróceniu go właścicielom, dokonano jego remontu oraz rozszerzono ekspozycję.
Zdumiewająco bogate wnętrza
Urządzono ją w różnych stylach, tak, aby przypominała wcześniejszą część mieszkalną. W innej jednak części pałacu, gdyż tamta została bezmyślnie przebudowana w latach 50-tych i 60-tych XX wieku. I bogato wyposażono w oryginalne meble i inne sprzęty, obrazy, rzeźby, gobeliny itp. Pomimo wspomnianych strat, zachowało się ich zdumiewająco dużo. Sternbergowie w ciągu trzech wieków zgromadzili bowiem bardzo bogatą kolekcję zwłaszcza obrazów. Zarówno członków i członkiń rodu, jak i czeskich królów, pejzaży – głównie włoskich, martwych natur itp.
Ich autorami byli m.in. tak sławni malarze, jak Karel Škréta (1610-1674), twórca i najwybitniejszy przedstawiciel czeskiego malarstwa barokowego. Ponadto flamandzki malarz David Teniers (1610-1690), Schonfeld i wielu innych. W kasie pałacu – muzeum wypożyczam przewodnik po nim w języku polskim. Nazywa się on krótkim, ale na 14 bitych stronach dużego formatu opisuje, poza bardzo zwięzłymi dziejami zamku-pałacu, a o których wiele dodatkowych informacji znalazłem w folderach i informacjach znajdujących się przy eksponatach, dokładnie pomieszczenie za pomieszczeniem.
Część 2 opowieści o rodowy pałacu Sternbergów można będzie przeczytać już 10.02.2016.
Autor uczestniczył w międzynarodowej podróży studyjnej dla dziennikarzy (Press Trip) zorganizowanej przez Czeską Narodową Organizację Turystyczną Czech Tourism w Pradze.
