Europejskie Stolice Kultury 2017: Aarhus ^Wyróżniony

Aarhus jest jednym z najstarszych miast w Danii. Założone zostało przez Wikingów na wschodnim wybrzeżu Jutlandii ok. 770 roku. We wczesnym średniowieczu była tu otoczona wałem ziemnym osada, ważny port i ośrodek handlowy. W XVII wieku polska dywizja jazdy dowodzona przez hetmana Stefana Czarneckiego odbiła miasto z rąk Szwedów.
Obecnie Aarhus jest tętniącym życiem, nowoczesnym i dynamicznie rozwijającym się miastem, a nowoczesny Ratusz uważany jest za jeden z najlepszych przykładów duńskiej architektury. W mieście w którym jest kilkanaście uczelni, w tym należący do dwudziestu najlepszych na świecie uniwersytet, kształci się ponad 20 tysięcy studentów z całego świata, którzy wieczorami zapełniają liczne kawiarnie i restauracje nad wodą w starej części miasta. Dumą miasta jest Domkirke, gotycka katedra pod wezwaniem św. Klemensa – ozdobiony XV-wiecznymi malowidłami najdłuższy kościół Danii (93 m) z ogromnym ołtarzem – monumentalnym tryptykiem bogato zdobionym dziesiątkami pozłacanych rzeźb.

W podziemiach banku obok katedry jest niewielkie Muzeum Wikingów z fragmentem wykopalisk archeologicznych z tego okresu. Można też zwiedzić Muzeum Okupacji oraz Muzeum Kobiet (Kvindemuseet), gromadzące eksponaty i zdjęcia dokumentujące życie duńskich kobiet i obrazujące przemiany zachodzące w duńskim społeczeństwie przez stulecia. Arhus jest też centrum muzycznym z najważniejszym w Danii Domem Muzyki w którym mieszczą się liczne instytucje muzyczne i teatralne jak Orkiestra Symfoniczna, Opera, Duński Instytut Muzyki Elektroakustycznej oraz Teatr dziecięcy. W weekendy odbywają się tu koncerty, podczas których można posłuchać muzyki klasycznej, współczesnej, jazzu lub rocka. Ten ogromny, nowoczesny budynek ma dwie wielkie sale koncertowe o doskonałej akustyce. W udostępnionym publiczności rozległym parku Marseliborg w południowej części miasta stoi letni pałac duńskiej królowej Małgorzaty II.
W Aarhus, nazywanym też „Największym na świecie małym miasteczkiem”, znajduje się najciekawszy duński skansen miejski Den Gamle By, w którym zgromadzono 75 zabytkowych budynków. W miasteczku jest poczta, szkoła, kościół, teatr i wiatrak, a po stawie pływają żywe kaczki.
Można tu zobaczyć jak niegdyś żyli Duńczycy, bowiem pieczołowicie odtworzono tradycyjne zajęcia rzemieślników – złotników, kowali, garncarzy i stolarzy, którzy w strojach z epoki prezentują swoje umiejętności. W sklepie można kupić świeżo upieczone w zabytkowej piekarni bułki i ciastka, śledzie z beczki, grubo mieloną razową mąkę czy słodycze. Pachnie świeżo zaparzoną ą kawą, a na ladzie leży gazeta z 1864 roku. W salonie posłuchać można gry na klawikordzie w wykonaniu starszej pani w XIX-wiecznym stroju, a w kuchni spróbować kapuśniaku. Najmłodsi mogą tu pobawić się w gry, w które bawiły się dzieci w średniowieczu.
W podmiejskim XVIII-wiecznym dworze w Moesgård jest znane Muzeum Prehistoryczne, gdzie eksponowane jest znalezione w torfowisku zmumifikowane ciało Człowieka z Grauballe. Są tu także kamienie runiczne oraz broń i narzędzia używane przez Wikingów. W rozległym parku zrekonstruowano dolmen, świątynię z epoki kamiennej, dom z epoki żelaza, szachulcowy młyn wodny oraz osadę Wikingów. Pod koniec lipca można wziąć udział w odbywającym się tu zlocie współczesnych Wikingów. Pokazom walk i jazdy konnej towarzyszy strzelanie z łuku i rzucanie dwustronnym toporem, a także jarmark wyrobów rzemieślniczych z drewna, skóry i metalu, biżuterii na motywach nordyckich oraz degustacja tradycyjnych potraw skandynawskich wojowników: pieczonego mięsiwa i pysznych placków z miodem i konfiturami.
Miasto jest kulinarną stolicą Danii. W 2015 roku, dzięki gwiazdkom Michelin nadaną trzem miejscowym restauracjom: Frederikshoj, Gastromé i Substans, to drugie największe miasto Danii wyprzedziło Kopenhagę. W rok później Aarhus uhonorowane zostało tytułem Europejskiego Regionu Gastronomii 2016. Co roku, w sierpniu, w ramach 10-dniowego festiwalu kultury i sztuki Aarhaus Festuge, na wybrzeżu odbywa się słynny Food Festival.
Aarhus to jedno z najbardziej przyjaznych rowerom miejsc w Europie. Z wyspą Zelandią, na której leży Kopenhaga, łączy je najszybszy na świecie prom a obecnie trwa tu budowa największej publicznej biblioteki w Skandynawii. Dumą miasta jest Muzeum Sztuki Współczesnej ARoS, w którym zgromadzono kolekcję 1100 obrazów, 400 rzeźb i instalacji, 200 materiałów wideo a także ponad 7000 rysunków, zdjęć i grafik. W nowoczesnym gmachu z 2004 roku można obejrzeć m.in. dzieła Warhola i Cezanne'a oraz prace takich międzynarodowych artystów, jak: Bill Viola, Tony Oursler, Carsten Höller, Miwa Yanagi oraz James Turrell.
Budowane na przedmieściu osiedle Nye będzie całkowicie pozbawione ruchu samochodowego. Zamieszka w nim 15 tys. osób. Otoczone polami i zagajnikiem osiedle zostało podzielone na strefy oddzielone od siebie parkami i jeziorami. Z centrum miasta połączy je linia tramwajowa.