W rzeczywistości poeta uważał, że pomimo tamtejszych atrakcji, miasto, które jako ważny port było siedliskiem chorób oraz dużej przestępczości, kontakt z którymi podróżnicy kończyli nierzadko w trumnie. Nie warto więc ryzykować życia aby je zobaczyć. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu pod „rządami” neapolitańskiej mafii „camorry” przestępczość i zagrożenie z jej strony dla turystów były duże. Pamiętam jak podczas mojego pierwszego pobytu w tym mieście ponad 30 lat temu, na jednym z placów naszą grupkę objeżdżało na skuterkach kilku młodocianych przestępców czyhających, jak hieny, aby wyrwać komu się da torbę lub aparat fotograficzny i szybko uciec.
Poznawanie miasta i jego zabytków w tych warunków było, delikatnie mówiąc, mało komfortowe. Na tyle, że sparafrazowaliśmy niemieckiego poetę mówiąc „Zobaczyć Neapol i nie umrzeć”. Od tamtych czasów sytuacja zmieniła się, neapolitańska przestępczość, zwłaszcza zorganizowana, ma już inne formy. Chociaż zagrożenie, przynajmniej mienia turystów, bo bandyckich strzelanin na ulicach już raczej nie ma, jest nadal spore. Na co zwraca uwagę także autor nowego przewodnika Bezdroży po Neapolu i Kampanii wydanego w serii travelbooków. Nazwa tego miasta, a także najsłynniejszych miejsc w tym przepięknym regionie Italii: Amalfi, Capri, Pompeje i Herkulanum, Sorrento, Wezuwiusz i innych, budzą u wielu ludzi pragnienie ich zobaczenia.
A w tych, którzy zdążyli już je poznać, chęć powrotów, czy wręcz pozostania w nich. Tak jak w słynnej piosence „Wróć do Sorrento” Ernesto de Curtisa, śpiewanej przez niezapomnianą Annę German. Przewodnik po tej niezwykłej, fascynującej części Włoch zaczyna się, podobnie jak inne tej popularnej serii, od prezentacji, ze zdjęciami, najważniejszych zdaniem autora, które podzielam, atrakcji Kampanii i Neapolu. Jego mocną stroną są także fotografie, w sumie niemal 170 kolorowych, a ponadto 11 planów i mapek. Podobnie jak 3 duże wkładki tematyczne oraz 24 informacje i ciekawostki w ramkach włamanych w tekst i uwzględnionych w osobnym spisie.
Autor radzi więc koniecznie zobaczyć 6 miejsc i obiektów na neapolitańskiej Starówce, tyleż z Listy Dziedzictwa UNESCO, 5 pomników starożytnej kultury, 4 perły wybrzeża i 3 krainy wulkanów. Dwa rozdziały wstępne zawierają to co powinny, chociaż w zwięzłej formie. W „Informacjach praktycznych” m.in. sugestie dotyczące wyboru terminu podróży w zależności od jej głównego celu. W przypadku zwiedzania Neapolu, ale także innych miast i atrakcji Kampanii, przez cały rok. Ale z ostrzeżeniem, że w lipcu i sierpniu jest tam bardzo tłoczno, gorąco, a ceny w hotelach i restauracjach są najwyższe. Proponuje więc, jakże słusznie, optymalne terminy: maj lub październik.
Natomiast gdy głównym celem jest wypoczynek nad morzem: czerwiec i wrzesień. Nie brak i innych niezbędnych informacji, m.in. o dojeździe, zabezpieczeniu medycznym i ubezpieczeniu, poruszaniu się na miejscu, noclegach i wyżywieniu. W „Informacjach krajoznawczych” jest ABC z hasłami m.in. na temat autostopu, możliwego raczej tylko na prowincji. Bezpieczeństwa i dużych – oraz jakich (terroryzm, przestępczość zorganizowana, kieszonkowcy) – zagrożeń. Dni wolnych od pracy i godzin pracy. Napiwków doliczanych do rachunków. Zakazie palenia tytoniu w miejscach publicznych, nagminnie naruszanego przez miejscowych.
Ponadto o rodzajach policji. I bardzo ważne o darmowych (młodzież do 18 lat i seniorzy powyżej 65 lat z krajów UE) wstępach do wielu zabytków i muzeów. A także zniżkach w nich. Są informacje na temat tamtejszej geografii, przyrody, kultury i sztuki od starożytności po współczesność. No i, oczywiście, o kuchni zarówno neapolitańskiej jak i kampańskiej. W głównej części, przewodnikowej, informacje podzielone są na Neapol i Kampanię. Z ogólną prezentacją tego głównego miasta regionu, jego, dosyć obszernie potraktowaną, ciekawą historią od czasów antycznych (Neapol, jako Nowe Miasto koloniści greccy założyli w VI w. p.n.e.) po współczesność.
A następnie propozycje (Zwiedzanie Neapolu) poznawania atrakcji miasta według jego części i najważniejszych obiektów. Z ułatwiającymi korzystanie z przewodnika wytłuszczeniami ich nazw oraz wydrukowanymi czerwoną czcionką informacjami o dniach i godzinach otwarcia, stronach www, cenach biletów, zniżkach lub wstępie wolnym. Wszystko krótko, zwięźle, ale z przynajmniej najważniejszymi informacjami. I włamanymi w odpowiednich miejscach zdjęciami, planami oraz ciekawostkami w ramkach. Na końcu zaś obszerne, w przypadku Neapolu na 8 stronach, „Informacje praktyczne”: placówki IT, dojazd, komunikacja lokalna, noclegi i wyżywienie z przykładowymi hotelami, hostelami, restauracjami, ich charakterystyką, adresami, stronami www itp.
Podobnie przedstawiona jest Kampania z najważniejszymi tamtejszymi miastami, wyspami i wybrzeżami w porządku alfabetycznym ich nazw. Na końcu przewodnika znajduje się krótki słowniczek polsko – włoski z najpotrzebniejszymi słowami oraz zwięzły indeks. Wspomniałem o wkładkach tematycznych oraz informacjach i ciekawostkach w ramkach włamanych w tekst. Te pierwsze, to: „Wezuwiusz”, „Szopki neapolitańskie” i „Polscy pisarze i poeci w Neapolu”. Spośród ciekawostek w ramkach przykładowo wymienię: „Kalendarium historyczne”. „Kamorra”. „Pieśń neapolitańska”. „Sophia Loren”. „Pizza”. „Wędrujące fontanny”. „Zazdrosny książę-kompozytor i „Neapolitański Leonardo” (Carlo Gesualdo da Venosa i Raimodo di Sangro). „Most szalonego cesarza” (Kaliguli).
Cezary Rudziński
NEAPOL I KAMPANIA. Przewodnik bezdroży z serii travelbooków. Autor: Krzysztof Bzowski. Wydawnictwo Helion, wyd. I, Gliwice 2018, str. 240, cena 26,90 zł. ISBN 978-83-283-3109-9
