Celem Programu Katyń... Ocalić od zapomnienia jest uczczenie pamięci Bohaterów Zbrodni Katyńskiej i przywrócenie ich sylwetek zbiorowej pamięci narodu poprzez posadzenie 21.857 Dębów Pamięci. Każdy Dąb upamiętnia konkretną osobę, która zginęła w Katyniu, Twerze lub Charkowie, według zasady jeden DĄB to jedno nazwisko. Każde z drzew stanie się swoistym żywym pomnikiem. Celem programu jest także zebranie, zarchiwizowanie i udostępnienie w postaci cyfrowej zdjęć, dokumentów i informacji o zamordowanych w 1940 roku. Zostaną one umieszczone na portalu poświęconym ofiarom Zbrodni Katyńskiej. Więcej na: http://www.katyn-pamietam.pl.
Wiosną 1940 r., wykonując uchwałę Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r., sowiecka policja polityczna – NKWD ZSRS – wymordowała 21.857 obywateli Rzeczypospolitej. Było wśród nich 14,5 tys. jeńców wojennych – oficerów i policjantów – z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz 7,3 tys. więźniów aresztowanych w okupowanej przez ZSRS wschodniej części Polski. Oficerów z obozu kozielskiego rozstrzelano w Katyniu, tych ze Starobielska – w Charkowie, natomiast policjantów z Ostaszkowa – w Kalininie. Egzekucję więźniów przeprowadzono w więzieniach w Mińsku, Kijowie, Charkowie i Chersoniu.
Według dokumentów IPN, jeszcze 3 XII 1941 r. w Moskwie – podczas rozmowy Stalina z premierem gen. broni Władysławem Sikorskim i dowódcą Armii Polskiej w ZSRR gen. dyw. Władysławem Andersem – po oświadczeniu Sikorskiego, iż nie zdołano dotychczas odnaleźć jeszcze kilku tysięcy oficerów polskich („znajdują się tutaj, nikt z nich nie wrócił"), wywiązała się następująca wymiana zdań:
„Stalin: To jest niemożliwe, oni uciekli.
Anders: Dokądżesz mogli uciec?
Stalin: No, do Mandżurii.
Anders: To jest niemożliwe, żeby mogli wszyscy uciec [...].
Stalin: Na pewno zwolniono ich, tylko jeszcze nie przybyli".
Sikorski złożył wówczas Stalinowi listę nazwisk 3 845 zaginionych oficerów polskich.
Dopiero 14 X 1992 r., w Warszawie nastąpiło przekazanie przez wysłannika prezydenta Federacji Rosyjskiej Borysa Jelcyna, przewodniczącego Komitetu ds. Archiwów Państwowych Rudolfa Pichoję, na ręce prezydenta RP Lecha Wałęsy kopii dokumentów, potwierdzających odpowiedzialność ZSRR za zbrodnię katyńską (m.in. decyzji władz ZSRR z 5 III 1940 r.).
Kozielsk – niewielkie miasto w Rosji, w obwodzie kałuskim, nad rzeką Żyzdrą (ok. 20 tys. mieszkańców). Najcenniejszym zabytkiem Kozielska jest monastyr prawosławny, Pustelnia Optyńska, który w XIX w. zdobył wielką sławę jako główny ośrodek religijny Rosji. W 1923 r. bolszewicy przejęli cały obiekt, zamieniając główną cerkiew (jedną z sześciu) w tartak, a skit – w dom wypoczynkowy NKWD. W monastyrze oraz na terenie skitu przebywali w latach 1939–1940 polscy oficerowie wzięci do niewoli we wrześniu 1939 r., którzy zostali zamordowani i pogrzebani w Katyniu wiosną 1940 r.
Starobielsk – niewielkie miasto we wschodniej Ukrainie w obwodzie ługańskim (ok. 20 tys. mieszkańców). W budynku prawosławnego monastyru żeńskiego, zlikwidowanego po przejęciu władzy przez bolszewików w 1917 r., urządzono w latach 1939–1940 obóz dla części polskich oficerów; pozostałych uwięziono przy ulicy Wołodarskiego (umieszczono tam m.in. ośmiu generałów). Wszyscy jeńcy zostali wymordowani przez NKWD w Charkowie, a ich zwłoki zasypano ziemią w dołach za miastem, w okolicy Piatichatek. Cmentarz charkowski, otwarty 17 czerwca 2000 r., rozciąga się po prawej stronie szosy Charków– Biełgorod, przed Piatichatkami.
Ostaszków – niewielkie miasto w Rosji, w obwodzie twerskim (ok. 20 tys. mieszkańców). W 1927 r. w budynkach poklasztornych w latach 1939–1940 NKWD urządziło obóz dla polskich jeńców wojennych, którzy pracowali przymusowo m.in. przy budowie nasypu łączącego wyspę z brzegiem jeziora. Wszyscy zostali zamordowani w Twerze (wówczas Kalininie), a ich zwłoki zakopano w Miednoje.
Katyń – wieś położona nad Dnieprem, 18 km na zachód od Smoleńska. W czasach czystek stalinowskich w pobliskim lesie znajdował się ośrodek wypoczynkowy NKWD, w którym dokonywano masowych egzekucji. Według oficjalnych danych rosyjskich, w zbiorowych mogiłach pogrzebano tam około 10 tys. osób. Wiosną 1940 r. w Katyniu wymordowano 4421 polskich oficerów, a ich zwłoki zakopano w dołach. Cmentarz katyński, otwarty 28 lipca 2000 r., składa się z Polskiego Cmentarza Wojennego i nekropolii rosyjskiej. U wejścia wznoszą się słupy z polskimi orłami wojskowymi, za którymi od 1988 r. stoi drewniany krzyż, podarowany przez prymasa Polski kard. Józefa Glempa.
Miednoje – wieś położona ok. 30 km na północ od Tweru (Kalinina). W lesie znajdował się teren wypoczynkowy NKWD, gdzie za czasów czystek stalinowskich grzebano tysiące ofiar. Spoczywają tu szczątki 6311 obywateli II Rzeczypospolitej. Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje, otwarty 2 września 2000 r., zajmuje 2,3 ha dawnego terenu NKWD.
Żródlo: http://katyn.ipn.gov.pl/ i http://pamiec.pl/.
