{jumi [*4]}W latach 60–70-tych XX w. , gdy możliwość wyjazdów zagranicznych ograniczona była praktycznie tylko do państw „obozu socjalistycznego", urlop spędzony nad Adriatykiem wręcz „nobilitował". Ale kraj ten, w którym przyjmowani jesteśmy „od zawsze" jako przyjaciele, a przy dobrych chęciach i odrobinie wysiłku nie mamy problemów w porozumiewaniu się, przynajmniej w podstawowych sprawach, to nie tylko plaże, znakomity wypoczynek nadmorski czy niezłe, pijane na co dzień wina.
Oferuje on jednak także wspaniałe zabytki, góry, parki narodowe i ciekawą przyrodę w różnych regionach. Również na stosunkowo rzadko odwiedzanej przez nas północy. Państwo o chyba najdziwniejszym w Europie kształcie przypominającym bumerang, ze wschodnich krańców którego – z jednego na drugi, niemal trzykrotnie bliżej jest, gdy jedzie się przez terytorium sąsiada: Bośnię i Hercegowinę, a nie chorwackie, na prawdę warte jest bliższego poznania. Ułatwić to może szósta już, zaktualizowana i w nowym układzie, edycja świetnego przewodnika po tym kraju polskich autorek, wydanego przez krakowskie Bezdroża.
„Chorwacja – prezentuje go wydawnictwo na tylniej stronie okładki – ma dwa oblicza: to kraina złotych plaż, gdzie lazur wody łączy się błękitem nieba w sąsiedztwie majestatycznych gór, oraz kraj zielonych wzgórz, wśród których kryją się tajemnicze zamki, dwory i ruiny. Wakacje w Chorwacji zaspokoją potrzeby zarówno ciała, jak i ducha: starożytne zabytki sąsiadują z arcydziełami renesansu i baroku, a wizyta w znanych sanktuariach stanowi alternatywę dla wędrówek po parkach narodowych. Warto też zakosztować chorwackiej kuchni i skusić się na kieliszek znakomitego miejscowego wina".
Turystom i czytelnikom, którzy chcą dowiedzieć się czegoś więcej o tym kraju, poza informacjami jak do niego dojechać, gdzie nocować i jeść lub co zobaczyć w pobliżu miejsca wypoczynku, gorąco polecam zwłaszcza, zawarte w rozdziale III, informacje o jego historii, ludności, języku, religii i kuchni. Napisanych kompetentnie, ze znawstwem, z masą mało znanych faktów i szczegółów – także z dziejów najnowszych. Chociaż bardzo przydałyby się jeszcze podobne o chorwackiej kulturze, zwłaszcza literaturze. Co nie znaczy, że zgodzić się mogę z wszystkimi zawartymi w nich informacjami i opiniami.
Np. „Chorwacja pod obcym panowaniem pozostawała bez przerwy (od śmierci w 1102 r. króla Zvonimira) aż do 1991 r., kiedy to z komunistycznej Jugosławii wydzieliła się dzisiejsza Republika Chorwacji". Zgoda, jeżeli chodzi o odrębny, samodzielny byt państwowy. Ale trudno uznać za „pozostawanie pod obcym panowaniem" – w rozumieniu okupacji, okresu unii z Węgrami (XII – XIV w.) czy wchodzenia w skład (z inicjatywy Trójjedynego Królestwa Chorwacji, Slawonii i Dalmacji oraz miasta Rijeki, 29.10.1918 r.) najpierw Królestwa SHS (Srba, Hrvata i Slovenaca), przemianowanego następnie w Jugosławię – że wymienię tylko te dwa, najważniejsze przykłady, bo faszystowska Nezavisna Država Hrvatska w latach 1941 – 1945 chluby Chorwatom nie przynosi.
Warto również w następnym wydaniu uściślić niektóre szczegóły. Np. w informacji o zamordowaniu w 1934 r. w Marsylii króla Jugosławii Aleksandra I (i ministra spraw zagranicznych Francji J.I. Barthou!) dodać: przez chorwackich (bo nie wszyscy czytelnicy to wiedzą) faszystów – ustaszy i to przy pomocy hitlerowskiej Abwehry. Czy omawiając walki w okresie rozpadu Jugosławii w latach 1990 – 1992, bardziej jednoznacznie wspomnieć, że zbrodnie wojenne popełniali nie tylko Serbowie, ale także Chorwaci (i Muzułmanie!), o czym świadczy m.in. fakt ścigania niektórych z nich przez międzynarodowy trybunał w Hadze.
Generalnie jednak informacje w przewodniku są bardzo dobre. W Informacjach praktycznych można znaleźć nie tylko to, co najważniejsze, ale również wiele cennych rad. Np. że pomimo, iż do Chorwacji obywatele polscy mogą wjeżdżać na podstawie dowodu osobistego, to jednak lepiej zabrać paszport, bo bez niego nie załatwi się wielu spraw, m.in. w bankach, lub bezpłatnej pomocy medycznej w razie wypadku. Czy, że warto ubezpieczyć się przed wyjazdem, gdyż zagwarantowana umową polsko – chorwacką pomoc lekarska obejmuje tylko bardzo ograniczony, podstawowy zakres świadczeń.
Nie brak interesujących informacji również w innych częściach tego przewodnika. Np. o wysokich – w porównaniu nie tylko z Polską, ale także Austrią, Włochami czy Węgrami, cenach żywości lub, że nad morzem ryby są droższe od mięsa!
W rozdziale wstępnym: Zaproszenie do Chorwacji autorki proponują 8 krótkich, 1-4 dniowych tras obejmujących rzeczywiście najciekawsze miasta lub regiony kraju. W Informacji krajoznawczej, oprócz już wspomnianej historii, ludności, języku i kuchni, także sporo o ukształtowaniu terenu, klimacie i roślinności, faunie oraz ochronie przyrody i parkach narodowych.
Podstawowa część przewodnika: Zwiedzanie kraju, prezentuje go w podziale na stołeczny Zagrzeb i sześć regionów: Półwysep Istra, Kvarner i okolice, Dalmacja - od Zadaru po Trogir, Dalmacja - od Splitu do Dubrownika, Chorwacja środkowa, Podravina i Slawonia. Najwięcej miejsca autorki poświęciły, oczywiście, Dalmacji i wyspom, bo tam jest przecież najwięcej zabytków i ciekawych miejsc do zobaczenia.
W każdym z tych regionów poszczególne miejscowości omawiane są, chociaż z pewnymi wyjątkami, w porządku alfabetycznym ich nazw. Zawierają informacje o liczbie mieszkańców, historii miejscowości, zabytkach i o tym, co warto zobaczyć – w przypadku ważniejszych obiektów z ich prezentacją. A na końcu o placówkach Informacji Turystycznej, noclegach – z polecanymi hotelami, kempingami, apartamentami, bazami nurkowymi itp., a także gastronomii.
Treść przewodnika wzbogaca kilkadziesiąt informacji w ramkach włamanych w tekst, np. „Legenda o przybyciu Chorwatów nad Adriatyk", „Kvarnerskie delfiny", „Legenda o Argonautach i powstaniu archipelagu cresko-lošinjskiego", „Jaskinia u stóp pirackiego miasta", „Ludomir Michał Rogowski – obywatel Dubrownika", „Romeo i Julia z Kašteli", „Proklamowanie Serbskiej Krajiny w Kninie", „Usuwanie zniszczeń wojennych", „Ryszard Lwie Serce na wyspie Lokrum", „Najnowsze odkrycia archeologiczne na Orebiciu", „Hodowla ostryg w Kanale Małostońskim" itd.
Podobnie 38 kolorowych zdjęć i kilkadziesiąt map, planów miast oraz rysunków. Na końcu przewodnika znajduje się minisłowniczek polsko-chorwacki oraz Indeks wybranych ( szkoda, że tylko ) nazw geograficznych. Jest to więc przewodnik, który z przyjemnością mogę polecić zarówno osobom wybierającym się do Chorwacji, jak i tylko chcących dowiedzieć się czegoś więcej o tym kraju.
CHORWACJA. W KRAJU LAWENDY I WINA. Przewodnik. Autorki: Zuzanna Brusić i Salomea Pamuła. Wydawnictwo Bezdroża, wyd. VI, Kraków 2010, str. 456, cena 39,90 zł.
{jumi [*6]}
