Nie lubię przewodników po dwu, czy więcej krajach. Nawet gdy leżą one w jednym regionie świata i mają sporo podobieństw, jak państwa nadbałtyckie, środkowo azjatyckie czy zakaukaskie. Bo nawet jeżeli niektórzy turyści wybierają się podczas jednej podróży nie tylko do jednego kraju, poręczniej jest posiadać osobny przewodnik po każdym z nich.
Decyzja wydawnictw o łączeniu dwu i więcej w jednym tomiku wynika zapewne z faktu, że występują w nich spore niekiedy różnice w ilości atrakcji turystycznych i ciekawych miejsc. Co przekłada się na ich objętość oraz może rodzić obawy, czy wszystkie osobne przewodniki zwłaszcza po krajach, do których ruch turystyczny z Polski nie jest zbyt wielki, znajdą nabywców.
W omawianym przykładzie niemal dwie trzecie objętości kolejnego „Zielonego przewodnika” zajmuje prezentacja Kambodży, a tylko mniejsza część Laos. Zawiera on jednak, jak wszystkie z tej serii, mnóstwo niezbędnych i przydatnych turyście informacji.
A także ułatwiające wybór, gdy ma on ograniczony czas, oznaczanie tego co według oceny autorów przewodnika jest najważniejsze lub najciekawsze, lub możliwe do pominięcia, odpowiednio: 3, 2 i 1 gwiazdkami, lub w ogóle bez nich. Łatwiejszemu zwiedzaniu służą też znajdujące się w przewodniku mapki, plany miast i najważniejszych zabytków. A także kolorowe zdjęcia, chociaż tych ostatnich nie ma w nim zbyt wiele. Układ i zawartość obu części przewodnika prezentujących Kambodżę i Laos jest taki sam jak w innych z tej serii. Najpierw informacje podstawowe na temat transportu, wyboru terminu podróży, formalności wizowych, noclegów, wyżywienia itp.
Następnie dosyć obszerne rozdziały, w przypadku pierwszego z tych krajów o objętości ponad 60, drugiego niewiele mniej stron, o ich współczesności, tradycjach i sztuce życia, kuchni, religii, sztuce i architekturze, kulturze, historii – z kalendarium od czasów najdawniejszych po rok 2016 oraz przyrodzie i pejzażach. Zawierają one informacje i fakty ważne i ciekawe nie tylko dla wybierających się do nich turystów, m.in. na temat bezpieczeństwa, troski o własne zdrowie itp., ale również wszystkich chcących dowiedzieć się czegoś o tych krajach, ich społeczeństwach oraz życiu w nich. A także o tamtejszych najważniejszych i w ogóle różnorodnych atrakcjach.
Te prezentowane są już w podstawowych rozdziałach: „Odkrywanie Kambodży” i „Odkrywanie Laosu”. W pierwszym przypadku w podziale na stołeczny Phnom Penh i jego okolice oraz trzy części kraju: środkową i północną, północno – wschodnią, a także południowe wybrzeże. W drugim stołeczny Wientian i część środkowa Laosu oraz dwie pozostałe: północną i południową. W każdej z nich z informacjami oraz oprowadzaniem czytelnika – turysty po tym, co w stolicach i innych miastach i regionach jest zdaniem autorów najbardziej warte poznania. Informacje są kompetentne, chociaż przeważnie bardzo zwięzłe.
Angkor
Niekiedy nawet chyba trochę przesadnie, gdy porównuję je z tym, co zdołałem zobaczyć, poznać i dowiedzieć się o miejscach oraz zabytkach w których tam byłem. Ta uwaga nie dotyczy, najobszerniej omówionych skarbów Parku Archeologicznego Angkor w Kambodży wpisanego na Listę Dziedzictwa UNESCO. W okresie świetności największego miasta dawnego świata, o powierzchni tysiąca km², z 750 tys. mieszkańców. Z baśniową wręcz spuścizną, jaka dotrwała do naszych czasów. Poznawanie której dodatkowo ułatwia bardziej szczegółowa propozycja zwiedzania Angkoru w ciągu trzech dni.
To oczywiście tylko przykład, gdyż sporo można dowiedzieć się z tego przewodnika także o wielu innych zabytkach, miastach i miejscach w obu tych krajach. A po każdym ich opisie znaleźć informacje praktyczne: przydatne adresy, jak i czym tam dojechać, poruszać się na miejscu, gdzie – w różnych kategoriach cenowych – nocować oraz jeść, a także – i jakie – robić zakupy, uprawiać sport lub korzystać z rozrywek oraz w jakich wydarzeniach warto brać udział. Informacji tych, chociaż również są bardzo zwięzłe, a sugerowane, jako miejsce noclegu, hotele i inne obiekty, podobnie jak restauracje i bary, stanowią subiektywny wybór autorów, jest dużo.
Świątynia Preah Vihear, Proces Czerwonych Khmerów
Znakomite uzupełnienie wiedzy o obu krajach stanowią włamane w tekst wkładki monotematyczne. Jedno, dwu, a wyjątkowo nawet trzystronicowe. I mniejsze, informacyjno – ciekawostkowe, w ramkach. W przypadku Kambodży z tych pierwszych wymienię przykładowo: „Khmerska świątynia jako obraz wszechświata”; „Świątynia Preah Vihear jako kość niezgody” (z Tajlandią); „Proces Czerwonych Khmerów”; „Tajemnice jedwabiu”; „Hinduskie mity i bóstwa w Angkorze” i „Dzieje płaskowyżu Bokor”.
Z małych, włamanych w tekst w ramkach: „Pałacowe wspomnienia zmarłych”; „Anegdoty związane ze świętem wody”; „Achar – kambodżański wynalazek” (świecka osoba kierująca życiem religijnym wioski); „Nieustraszone podniebienie” (chętni mogą spróbować m.in. grillowanego szczura, smażonych koników polnych czy pająków); „Narodziny Funanu i Kambodży”; „Oświadczyny – drażliwa kwestia”; „Norry – bambusowy pociąg”; „MDR – szczury jako detonatory bomb”. Czy, z wielu innych, jeszcze „Animistyczne cmentarze”.
Laos, Mekong, khaen, megality z Sao Hin Tang
W przypadku Laosu z tych dużych wkładek ze szczególnym zainteresowaniem przeczytałem: „Baci, czyli przywoływanie dusz”; „Mekong – „Matka wszystkich rzek”; „Przedstawienia Buddy”; „Dżataki (freski) o księciu Vessantarze”; „Tajemnica dzbanów” (setki megalitycznych dzbanów o wadze od 600 kg do 7 ton, sprzed 1,4 – 4 tys. lat). Natomiast z licznych małych w ramkach m.in.: „Dwulicowy Phi Nyak” (zły duch); „Pokarmy o zaskakujących właściwościach” (w rytuałach na cześć duchów); „Khaen, instrument symbol” (lutnia pana, rodzaj organków); „Legenda o lianie”; „Bębny Dong Son” (z brązu); „Pielgrzymki Szmaragdowego Buddy”.
A także: „Megality z Sao Hin Tang”; „Szare życie w królestwie słoni”; „Statkiem po Mekongu”; „Mały świat ludu Akna”; „Wielkie jaszczury” z Sawannakhet” (dinozaury nieznanych wcześniej gatunków); „Las Vegas nad Mekongiem”. Jako jeden z plusów tego przewodnika na podkreślenie zasługuje, gdyż nie dotyczy to wszystkich, dosyć szczegółowy Indeks na końcu. Podsumowując: jest to przewodnik zawierający mnóstwo informacji i faktów niezbędnych oraz przydatnych podróżnikom i turystom. Warto aby zapoznali się z nim wszyscy wybierających się w tamte strony, a jadąc zabrali go ze sobą. Na pewno przyda się, pozwoli utrwalić wrażenia oraz wiedzę wyniesioną z podróży.
KAMBODŻA I LAOS. Zielony przewodnik Michelina. Bez nazwisk autorów, przekład z angielskiego. Partner wydawniczy Bezdroża. Wydawnictwo Helion, wyd. I, Gliwice 2017, str. 424, cena 59,90 zł. ISBN 978-83-283-3237-9
