W nowej, wydawanej od ub. roku serii przewodników #travel & style Bezdroży, ukazał się poświęcony Dalmacji, adriatyckiemu wybrzeżu Chorwacji. Bardzo potrzebny, gdyż jest to region Europy popularny wśród naszych turystów, chociaż w br. w związku z pandemią koronawirusa odwiedzany, przynajmniej dotychczas, znacznie mniej licznie niż w latach ubiegłych. Co nie zmienia faktu, iż jest to wyjątkowo atrakcyjne miejsce zarówno ze względu na świetny wypoczynek nad morzem, sympatycznych i życzliwych mieszkańców, stosunkowo łatwe kontakty z nimi dzięki słowiańskiej bliskości języków, znakomitej kuchni i winom, a także wspaniałym krajobrazom oraz zabytkom architektury z najwyższej światowej półki, Listy Dziedzictwa UNESCO.
Mocną stroną tego przewodnika, napisanego kompetentnie przez polskich autorów, są zdjęcia. W sumie niemal 250, w większości dobrych i ciekawych. Są też dwie mapki, w tym jedna ruchoma, do wyjmowania oraz plany ważniejszych miast. Przewodnik wzbogacają też, niestety, nie spisane w jednym miejscu, obszerniejsze, 2-4 stronicowe informacje monotematyczne, podobnie jak liczne króciutkie, głównie ciekawostkowe, w postaci ramek z białym tekstem na grafitowym tle, włamanych w tekst. Ładne jest nowoczesne łączenie tekstu ze zdjęciami, ilustracjami i wspomnianymi informacjami w ramkach. Posługiwanie się tym przewodnikiem ułatwia umocowana w nim na stałe do tylnej okładki gumka, pozwalająca w dowolnym miejscu zakładać ją na czytanej właśnie stronie.
Za słabość „Dalmacji”, podobnie jak i innych przewodników z tej serii, uważam nadmierną skrótowość zawartych w nim informacji. Przykładowo, Murom i bramom Starego Miasta w Zadarze poświęcono zaledwie 26 linijek (wierszy) w wąziutkiej szpalcie. Kościołowi św. Donata tamże – tylko 15 wierszy, a kościołowi św. Marii i Skarbcowi – 16 itp. W przypadku perły pierwszej wielkości w Dalmacji, Dubrownikowi, informacje o jego wielowiekowej historii zmieszczono na 5 stronach, przy czym dwie trzecie miejsca na nich zajmują zdjęcia i ciekawostki w ramkach. Słynnym tamtejszym murom miejskim z fortami i basztami, co prawda „aż” 78 wierszy, ale też bardzo skrótowo.
W jeszcze większym stopniu dotyczy to innych obiektów, miejsc i atrakcji tego przepięknego miasta. Pominięto nawet jedną informację chyba o tylko dwu w nim polonikach. Jest „ramka” o żyjącym i tworzącym tam polskim kompozytorze Ludomirze Michale Rogowskim (1881-1954), ale nie wspomniano o płaskorzeźbie upamiętniającej Jana III Sobieskiego i jego zwycięstwo nad Turkami pod Chocimiem, umieszczonej na cokole chorwackiego poety Ivana Gundulića (1589-1638), stojącym przy Zielonym Rynku (Gundulićeva Polana). Pomnik ten uwzględniono na planie miasta.
Jest o nim nawet osobna wzmianka w opisie atrakcji południowej części Dubrownika, z informacją o tym poecie i jego epopei „Osman”, w której opiewał m.in. walki z Turkami pod Chocimiem. Ale o poświęconej im na tablicy płaskorzeźbie ze zwycięskim Sobieskim na koniu ani słowa. Wadą przewodnika jest też jego spora waga.
Ale zdjęć nie można dobrze wydrukować na marnym, lekkim papierze. Co więc otrzymuje czytelnik i turysta nabywając go? Mnóstwo, chociaż, jak już wspomniałem, bardzo zwięzłych, informacji o Chorwacji, jej dalmatyńskim wybrzeżu oraz poszczególnych miejscowościach, miejscach oraz atrakcjach.
Na początku, zgodnie z koncepcją tej serii, znajduje się prezentacja najważniejszych atutów Dalmacji: „Poznaj i doświadcz”. Trochę mnie jednak zszokowały propozycje autorów. Oczywiście trudno zakwestionować sugerowane poznawanie tam parków narodowych, rejsy po Adriatyku, dalmatyńskich plaż, regionalnych festiwali czy uprawianie sportów wodnych („Rafting z dreszczykiem”). Uwzględnienie jednak w „Skarbach Dalmacji” tylko oliwy, lawendy i soli morskiej, to jakieś nieporozumienie. A gdzie tamtejsze skarby architektury, dla których wielu ludzi przede wszystkim decyduje się na wyjazd turystyczny właśnie w tamte strony?
Na wstępie do prezentacji tamtejszych najważniejszych atrakcji jest, co prawda, wzmianka: „Dubrownik czy Split to perły architektury”, jak gdyby mimochodem obok tamtejszych „smaków i aromatów”, ale dlaczego nie, chociażby wymienienie, również zabytków Szybenika, Trogiru, Zadaru, że ograniczę się tylko do nich? Część czysto przewodnikową poprzedzają, oprócz wspomnianych „Poznaj i doświadcz”, także „Niezbędnik” oraz „Chorwacja w pigułce”, każdy z kilkoma ważnymi informacjami. Informacje ogólne o kraju i jego nad adriatyckim regionie podzielono na: Krajobrazy, Przyroda, Historia i współczesność, Ludzie, Kultura, Kuchnia, Wydarzenia kulturalne.
Jest w nich sporo ważnych i przydatnych, ale również chyba nadmiernie zwięzłych informacji. Natomiast informacje praktyczne znajdują się na końcu przewodnika, w podziale na „Informator A-Z” oraz „Na miejscu”.
Te drugie w podziale na regiony i miejscowości: tamtejsza informacja turystyczne, komunikacja, noclegi, wyżywienie. Bardzo ogólnikowe, z nielicznymi konkretami sugerowanymi obiektami noclegowymi czy restauracjami. Część przewodnikową podzielono na regiony: zadarski, szybenicki, splicki i dubrownicki. Każdy poprzedza króciutka charakterystyka oraz wykaz uwzględnionych miejscowości z odsyłaczami na konkretne strony.
A także „Nie pomiń!”– omówionych po kilka tamtejszych najważniejszych atrakcji z ilustrującymi je zdjęciami. I prezentacją wybranych miejscowości, a w nich ew. dzielnic czy regionów oraz tamtejszych zabytków, parków, plaż i innych atrakcji. Z informacjami (symbol IT) o adresie, stronach www, dniach i godzinach otwarcia oraz ew. cenach biletów, a czasami dodatkowymi informacjami, np. z której strony wchodzić. W sumie przewodnik ten zawiera mnóstwo niezbędnych, potrzebnych oraz przydatnych turyście informacji. Kto jednak chciałby dowiedzieć się czegoś więcej o tamtejszych miastach i miejscowościach, zabytkach, muzeach oraz innych miejscach wartych w nich lepszego poznania, powinien sięgnąć do przewodnika dokładniejszego. Chociażby „Chorwacja” z serii Classic, tego samego wydawnictwa.
WYBRZEŻE CHORWACJI. DALMACJA. Przewodnik Bezdroży z serii #travel & style. Autorzy: Zuzanna Brusie, Salomea Pamuła, Beata i Paweł Pomykalscy. Wydawnictwo Helion, wyd. I, Gliwice 2020, str. 377, cena 62,90 zł. ISBN 978-83-283-6327-4
