W tym miejscu w dalekiej przeszłości znajdowało się jedno z najstarszych miast na wyspie, ważny ośrodek polityczny, gospodarczy i religijny. A ludzie żyli tu już w epoce brązu.
10.000 lat cywilizacji
Na podstawie wykopalisk Cypr ma metrykę sięgającą 10.000 lat wstecz. Pierwsi przybysze pojawili się na tej wyspie nazywanej w czasach antycznych Aeria, Amatbusia, Aspelia, Alaszija, czy Makaria, już w epoce kamiennej. Wyspa położona na skrzyżowaniu ważnych szlaków morskich wschodniej części Morza Śródziemnego, od niepamiętnych czasów budziła zainteresowanie różnych ludów i ówczesnych potęg. Zwłaszcza od epoki brązu, gdy okazało się, że ma bogate złoża podstawowej wówczas kopaliny – miedzi.
Cypryjczycy twierdzą i najprawdopodobniej mają rację, że to od nazwy ich wyspy pochodzi łacińska nazwa tego metalu – cuprum. To zainteresowanie starożytnych i pozostawione przez nich budowle i ich ruiny powoduje, że współczesna Wyspa Afrodyty, stanowi ogromne muzeum pod otwartym niebem. Przed wiekami przybywali na nią pielgrzymi z różnych zakątków Środziemnomorza, aby oddać hołd bogini miłości i uczestniczyć w poświęconych jej obchodach.
{gallery}6881{/gallery}
Echa tamtych świąt zachowały się w lokalnej kulturze pomimo upływu niemal 20 wieków od pojawienia się na niej chrześcijaństwa. Apostołowie Paweł i Barnaba krzewili tu nowy kult monoteistyczny już w roku 45 n.e. Wyspa zaś stała się pierwszym regionem świata, w którym sprawowano władzę chrześcijańską. A jednak coroczny Festiwal Kwiatów – Anthestiria nawiązuje, zdaniem znawców, do obchodów poświęconych Afrodycie. Najważniejszej, ale nie jedynej czczonej tu antycznej bogini. Znaczący był również np. kult Apollona. Zachowały się więc ślady poświęconych im świątyń oraz budowli z epoki hellenistycznej, rzymskiej i bizantyjskiej.
Założyciel: trojańczyk Agapenor
Pozostałości po antycznych mieszkańcach znajdują się w różnych miejscach wyspy. W Kato Pafos, stolicy Cypru w czasach egipskich, hellenistycznych i rzymskich, a dziś parku archeologicznym na liście UNESCO, w nadmorskiej części Pafos oglądać można m.in. wspaniałe mozaiki podłogowe bogatych antycznych willi. W pobliżu Pafos zwiedzałem również wspaniałą nekropolię z systemem jaskiń i skalnych grobów z epoki hellenistycznej oraz rzymskiej od III w p.n.e. do III n.e., nazywaną Grobami Królewskimi. Na wschód od Limassol, na wysokim kamiennym wzgórzu, są ruiny antycznego miasta Amathous założonego nie później niż w VIII w p.n.e.
W północnej części obecnej Larnaki znajduje się muzeum – wykopaliska antycznego miasta Kition z udokumentowaną metryką od XII w p.n.e. Chociaż według tradycji miał je założyć już Kitim, wnuk biblijnego Noego. Tamassos w środkowym Cyprze założył wg przekazów Trakofryges z Azji Mniejszej około 4000 roku p.n.e. Później, około 2500 roku p.n.e. odkryto koło niego bogate złoża miedzi. Miasto stało się ważnym ośrodkiem antycznym, o którym Homer wspomina w Odysei. Prace archeologiczne, podczas których odkryto m.in. podziemne groby królewskie z VII w p.n.e., rozpoczęte w 1890 roku - trwają nadal.
Afrodyta i Apollon Hylates
To tylko przykłady. Ciekawe antyczne ruiny, zwłaszcza rzymskiej Salaminy (Salamis), zachowały się również w północnej części wyspy okupowanej od 1974 roku przez wojska tureckie. Oprócz kultu Afrodyty, na Cyprze szczególnie czczony był inny antyczny bóg - Apollin Hylates – Bóg Słońca. W odległości 3 km od Kourionu, kilkanaście kilometrów na zachód od Limassol zachowały się ruiny jego sanktuarium, do którego pielgrzymi przybywali od VIII w p.n.e. do IV w. n.e. Zaś Kourion, antyczne Curium, było jednym z najstarszych miast na wyspie oraz ważnym centrum kulturalnym, politycznym i religijnym. Obecnie jego ruiny stanowią spore muzeum pod otwartym niebem położone na wysokiej, około 100-metrowej klifowej skarpie z piękną panoramą morza.
Miasto to założyli między XIV i XII w p.n.e. greccy Achajowie z Argos na Peloponezie. Teren ten ludzie zamieszkiwali już w epoce brązu, a przed Achajami osiedlali się Mykeńczycy i Dorowie. Później w czasach Ptolemeuszy i Rzymian, było ono ważnym centrum politycznym i gospodarczym tego regionu wyspy. Zniszczyły je dwa wielkie trzęsienia ziemi w IV n.e. Na jego gruzach zbudowano nowe miasto, ale nie odzyskało ono już poprzedniego znaczenia. Uległo zniszczeniu podczas najazdów arabskich w VI i VII wieku.
Zachowały się jednak ruiny będące celem licznych wycieczek. Największym tu obiektem jest, częściowo zrekonstruowany, amfiteatr. Zbudowany został przez Greków prawdopodobnie w II w. p.n.e., a następnie rozbudowany przez Rzymian. Ma doskonałą akustykę, a z jego kamiennych ław, a zwłaszcza z korony, roztacza się piękny widok na morze i okolicę. Obok amfiteatru są, częściowo nakryte dachem, ruiny łaźni. Stanowią one część wzniesionego w IV w. Domu Eustoliosa. Było w nim około 30 pokoi, dziedziniec kolumnowy oraz liczne mozaiki podłogowe. Na jednej z nich, przy wejściu, znajduje się grecki napis „Wejdź i przynieś szczęście temu domu".
Kourion i okolice
Warto zobaczyć również sąsiadujące z amfiteatrem od strony zachodniej Nimfeum – kamienne fontanny w pobliżu łaźni miejskich i rzymską agorę. A także baptysterium i pałac biskupi usytuowane obok ruin trzynawowej, wczesnochrześcijańskiej bazyliki z V wieku. Zbudowano ją na ruinach świątyni pogańskiej. Na krańcu tych wykopalisk znajdują się ruiny antycznych domów mieszkalnych. Ich nazwy: Dom Achillesa, Dom Gladiatorów pochodzą od tematów mozaik z IV wieku znajdujących się na ich posadzkach.
Na zachód od Kourionu, przy drodze do Pafos, zachowały się jeszcze ruiny stadionu z II wieku oraz akweduktu, który zaopatrywał miasto w wodę. Tak więc również miłośnicy starożytności mają co oglądać na Wyspie Afrodyty. Warto je, podobnie jak i inne, późniejsze zabytki Cypru, zwiedzać także w trakcie pobytów na nim tylko w celach wypoczynkowych. Ze śródziemnomorskich plaż nie jest do nich daleko. Nierzadko wystarczy trochę dłuższy spacer...
{jumi [*6]}
