Ma powierzchnię około 100 ha i od 1975 r. podlega Instytutowi Dendrologii PAN.
Znacznie mniejsze, ale bardzo ciekawe Arboretum Nový Dvůr Stěbořice, znajduje się na czeskim Śląsku, niedaleko od granicy z Polską. Stanowi odział Śląskiego Muzeum Ziemskiego w Opawie i znalazło się w programie dziennikarskiej podróży studyjnej zorganizowanej po tym regionie kraju przez CzechTourism, w której uczestniczyłem. Założył je, chociaż jeszcze nie jako placówkę naukowo-badawczą, właściciel tego majątku Quido Riedl (1878-1946).
Naturalny Park Krajobrazowy
„...stworzył z wyszukanym gustem – czytam w obszernej i ładnie wydanej broszurze w języku polskim, jaką otrzymałem w arboretum – na niewielkim obszarze 1,8 hektara naturalny park krajobrazowy, w którym wysadzono około 500 gatunków oraz odmian krajowych i zagranicznych roślin drzewiastych. Park ten stał się podstawą dzisiejszego arboretum, stanowiąc część historyczną ekspozycji dendrologicznej. Ekspozycja ta stopniowo się rozrosła, osiągając aktualnie obszar 23 hektarów.".
Z broszury tej, licznych tablic informacyjnych w językach: czeskim, polskim, angielskim i niemieckim, informacji oprowadzającego nas przewodnika, a także tego co oglądam, wyłonił się obraz bardzo interesującej placówki liczącej już ponad sto lat. Na terenie dawnego majątku ziemskiego, którego część stanowi obecnie arboretum, stał w przeszłości tzw. stary pałac zbudowany w stylu empire przed 1836 rokiem. Opuszczony po II wojnie światowej i niszczejący, wyburzony został na przełomie lat 1965/66.
Nowy pałac w stylu neorenesansu zbudował w latach 60-tych XIX w. baron Antonin Luft. Korzystał z niego w latach 1906-1928 wspomniany już Quido Riedl. Skonfiskowany w 1945 r. przez państwo czechosłowackie jako mienie poniemieckie, najpierw był (1947-1948) siedzibą Caritasu z Ostrawy, następnie (1952-1954) służył jako stacja obsługi traktorów i siedziba (od 1955 r.) Gminnej Rady Narodowej. W 1958 r. przekazany został na budynek administracyjny nowo założonego arboretum.
Egzotyczne rośliny i motyle
Zwiedzanie tej placówki zaczynamy od ekspozycji w szklarni. Tak o niej napisano na jednej ze wspomnianych tablic informacyjnych: „W latach 1967-1970 na powierzchni 1300 m² powstał rozległy zespół szklarni prezentujących rośliny subtropikalne i tropikalne. W 2000 r. z powodu złego stanu technicznego wyburzony, a na jego miejscu powstała szklarnia pielęgnacyjna z zapleczem. W 2010 r. jej część udostępniono do zwiedzania. W ekspozycji jest prawie 280 gatunków roślin z 70 rodzin. Można obejrzeć charakterystyczne przykłady amerykańskiej, afrykańskiej, australijskiej i azjatyckiej flory tropikalnych lasów deszczowych i lasów liściastych zrzucających na zimę liście.
W pobliżu tej ekspozycji znajduje się ogródek bylin. Są to zagony roślin wieloletnich, które dopełniają rośliny lecznicze. W podziale na kraje azjatyckie, amerykańskie, bliskowschodnie i śródziemnomorskie." Ekspozycja ta – dodam – jest bardzo ciekawa nie tylko dla miłośników botaniki. I świetnie opisana. Są w niej m.in. kaktusy i inne sekulenty, liany, bambusy, orchidee i inne rośliny kwiatowe. W każdym pomieszczeniu lub przed grupą roślin znajdują się informacje na ich temat.
Dodam, że organizację tej ekspozycji dofinansowano ze środków unijnych w ramach programu współpracy trans granicznej Czechy – Polska na lata 2007 – 2013. Arboretum cieszy się dużym zainteresowaniem. Zwłaszcza młodzieży, której zorganizowane grupy widać na każdym kroku. Aktualnie hitem jest wystawa żywych, egzotycznych motyli w jednej ze szklarni. Można obserwować je z bliska jak żywią się sokiem kwiatów oraz rozłożonych, pociętych, pomarańczy i innych owoców południowych. Bez zahamowań siadają zwiedzającym na głowach, ramionach, dłoniach. Trzeba uważać, żeby któremuś ni stała się krzywda.
Drzewa z pięciu kontynentów
Pozostałe rośliny, zwłaszcza drzewa i krzewy, zajmują resztę wspomnianych już 23 hektarów zróżnicowanego pod względem powierzchni terenu arboretum. Część historyczna ekspozycji dendrologicznej utrzymana została w charakterze naturalnego parku krajobrazowego. Po wyjeździe jego założyciela w 1928 roku, a zwłaszcza w okresie powojennym, park bez fachowej opieki zaczął zarastać samosiejkami i uległ, zdaniem obecnych jego gospodarzy, zupełnemu upadkowi. Nie widać tego jednak, gdy go się zwiedza.
{gallery}14822{/gallery}
Wręcz przeciwnie, ma swój urok. Zresztą i we wspomnianej broszurze podkreśla się, że tę, najstarszą część parku zamienionego w krajobrazową zachowano ze względu zarówno na wartość kolekcjonerską reprezentowanych roślin drzewiastych, jak i wyjątkowość rozwiązania ogrodowej kompozycji architektonicznej. Jej podstawowym wyróżnikiem są wysokie, rosnące pojedynczo lub w grupach sosny „ekotypu Heraltice" oraz jej rozrzucone porosty, wkomponowane w otwarte obszary porośnięte trawą.
Tworzy to unikatowe widoki drzew kontrastujących swoją strukturą, teksturą, wyglądem oraz w zależności od pory roku intensywnością kwitnienia lub jesiennego zabarwienia liści. Natomiast nowe i obecnie zakładane części parku dendrologicznego opierają się już na zupełnie innej koncepcji. Ich kompozycja ogólna podporządkowana została podziałowi parku na strefy geograficzne pod nazwa „Rośliny drzewiaste pięciu kontynentów". Komponowane są one z gatunków pokrewnych pod kątem ich naturalnego występowania.
Rosną więc w niej wielkie sosny, cedry, buki, jesiony, różaneczniki, czy zrzucające jesienią liście metasekwoje. Ale także drzewa kwiatowe i owocowe: hortensje, magnolie, jaśminowce, derenie, czereśnie, pigwowce itp. Tworzy to piękne widoki, zapewnia także relaks. Pobyt w parku dla zwiedzających go ograniczony jest tylko godzinami jego otwarcia. Codziennie przez cały tydzień bez przerwy. Od godziny 8.00 do 18.00 od wiosny do jesieni i do 16.00 w okresie jesienno – zimowym. Jest to naprawdę duża atrakcja nie tylko dla miłośników przyrody, którą warto poznać będąc gdzieś w pobliżu.
Więcej na temat arboretum oraz w ogóle o Śląskim Muzeum Ziemskim znaleźć można na: www.szmo.cz. Zaś o innych atrakcjach turystycznych i kulturalnych Czech na: www.CzechTourism.com.
{jumi [*6]}
