Szczególnie piękny w godzinach przedpołudniowych, w słonecznym oświetleniu, widziany z kamiennego, XIV-wiecznego Mostu Karola, lub pobliskich prawobrzeżnych bulwarów. Jest to najstarsza część miasta, które wyrosło z osady na podgrodziu zamku zbudowanego w IX wieku przez księcia Borzywoja.
Zamek, świątynie, pałace, muzea
Współczesne Hradczany oraz dzielnica Malá Strana szczycą się największą liczbą zabytków oraz najmniejszą śladów najnowszej historii w stolicy. Są też, obok nie mniej zabytkowego, chociaż z młodszą metryką, bo „dopiero" od XI wieku, Starego Miasta, jednym z głównych celów zwiedzania Pragi, przyciągającej niezliczone tłumy turystów z całego świata. Sam Hrad – Zamek Praski – zajmujący rozległy, podłużny i otoczony murami oraz ogrodami szczyt wzgórza i będący od 1918 roku siedzibą prezydentów najpierw Czechosłowacji, a od ćwierćwiecza Czech, to ogromny zespół zabytków.
Pałaców, wież, historycznych bram, świątyń i muzeów. Poruszać się można po nim swobodnie, ale już zwiedzanie wnętrz cenniejszych obiektów wymaga kupienia biletu. Nie ma chyba potrzeby dodawania, że współczesny Hrad ma niewiele, poza wspólnymi korzeniami oraz zachowanymi fragmentami niektórych budowli, wspólnego z grodem Borzywoja. Jak już wspomniałem, dominantę w nim stanowi katedra św. Wita stojąca w bliższej pałacowi prezydenckiemu wewnętrznej części nieregularnego owalu, na planie którego stoi zamkowy kompleks.
Katerda św. Wita wznoszona przez 6 wieków
Drugim, nieco mniejszym obiektem sakralnym jest bazylika św. Jerzego z dwiema szpiczastymi wieżami na planie kwadratów i przyległy do niej klasztor, obecnie galeria sztuki czeskiej XIX wieku. Daleko nie wszyscy zwiedzający katedrę wiedzą jednak, że ta przepiękna gotycka świątynia z dwiema bliźniaczymi wieżami na zachodniej fasadzie, w której znajduje się główne wejście i wyższą od nich renesansową dzwonnicą nakrytą metalowym, barokowym hełmem stojącą przy południowej nawie budowano od 1344 roku przez niemal 6 wieków!
{gallery}22010{/gallery}
Ta wspaniała fasada z wieżami, bogato zdobiona wykutymi w kamieniu detalami i zachwycającą rozetą – wielkim oknem nad portalem, z witrażami przedstawiającymi biblijne sceny stworzenia świata, ukończona została bowiem dopiero w roku... 1929 ! Katedra jest świątynią, a zarazem królewską nekropolią i skarbcem czeskich klejnotów koronnych. Jej najstarszą częścią była rotunda zbudowana przez św. Wacława około roku 925. Obecny gmach rozpoczęto wznosić za panowania Jana Luksemburskiego, przy czym doniosłą w tym rolę odegrał mistrz Peter Parler.
Sala Władysława Jagiellończyka
To on rozpoczął budowę zachowanego do naszych czasów prezbiterium ze strzelistym gotyckim, żebrowanym sklepieniem. Zachwyt budzi również inne jego dzieło, trzy gotyckie łuki podtrzymujące sklepienie Złotej Bramy. Aż do XIX wieku była ona głównym wejściem do katedry. Przepiękna jest w niej także XIV-wieczna mozaika Sąd Ostateczny wykonana przez artystów weneckich. Spośród wielu innych części i detali nie sposób pominąć kaplicy św. Wacława, jednej z kilku bardzo cennych, z jego sarkofagiem oraz ozdobną brązową kołatką do drzwi, z której korzystał ten późniejszy święty.
Czy wspaniałego kamiennego, gotyckiego nagrobka króla Przemysła Otokara II z około 1200 roku. Oprócz nich do obejrzenia jest w katedrze oczywiście o wiele więcej. Drugim ze wspaniałych gotyckich obiektów zamkowych jest Sala Władysławowska zbudowana w latach 1492-1502 za panowania Władysława Jagiellończyka. Reprezentacyjna w zamku, wielka: 62 na 16 m i przykryta na wysokości 13 m gotyckim sklepieniem. Ze zwisającymi z niego pięcioma brązowymi renesansowymi świecznikami. Trzeba zobaczyć też zamkowe wieże.
Daliborka i Złota Uliczka
Przede wszystkim sławną Daliborkę w pobliżu wyjścia na stare schody zamkowe prowadzące w dół do miasta, obecnie do stacji metra Malostranska. Ale także wieże: Białą i Prochową. W kompleksie zamkowym znajduje się również kilka pałaców, z których nie wszystkie są udostępnione do zwiedzania. W dawnym książęcym pałacu Lobkowiczów wystawione są dzieła sztuki i rzemiosła z prywatnych kolekcji tego rodu. Natomiast w dawnych stajniach pałacowych mieści się zamkowa galeria obrazów szczycąca dziełami wybitnych malarzy renesansu i baroku, m.in. Tycjana, Rubensa, Veronesa, Tintoretta.
Wzdłuż północnych murów zamku biegnie słynna, niedawno odnowiona, z bramką wejściową jak do metra, Złota Uliczka. Z małymi, kolorowymi domkami zbudowanymi w XVI wieku. Mieszkali w nich zamkowi strażnicy, w wieku następnym zaś rzemieślnicy – także złotnicy, od których pochodzi jej nazwa. Oczywiście zainteresowanych szczegółami zamkowej architektury i ciekawych miejsc Hradu i Hradczan odsyłam do przewodników. Chociaż, oczywiście, kto jeszcze tu nie był, powinien wybrać się jak najszybciej, bo naprawdę warto. Wspomnę tylko, że pobliski hradczański rynek otaczają wspaniałe pałace.
Pałace magnatów
Wzniesiono je po pożarze w 1541 roku, który zniszczył średniowieczne ciasne, brudne i zatłoczone podgrodzie oraz całkowicie zmienił jego oblicze. A także w następnych dwu wiekach. Należą do nich m.in. pałace: Schwarzenberka, Sternberków, Martynicky'ego, Toskański, Arcybiskupi. Część z nich jest obecnie muzeami lub znajdują się w nich galerie sztuki. Z wielu innych hradczańskich skarbów szczególnie lubię, i staram się w nich bywać w trakcie każdego pobytu w Pradze, Praską Loretę – wkrótce napiszę o niej osobno.
I stojący naprzeciwko tego zespołu sakralnego pałac Czerninów. Ponadto klasztor Strahowski oraz założony w 1535 roku Ogród Królewski i stojący w nim pałacyk Belweder. Wiele innych wartych dokładniejszego obejrzenia budowli i obiektów znajduje się poniżej zamku, na Małej Stranie. Jak już wspomniałem, jej dominantą jest zielona kopuła kościoła św. Mikołaja (sv. Mikuláše) słusznie uważanego za arcydzieło praskiego baroku. Z wyższą od kopuły dzwonnicą, przebogato zdobionym wnętrzem, a w nim ołtarzem głównym z miedzianą figurą patrona, kaplicami, amboną i organami, obrazami i posągami.
Praski Jezusek
Oglądać je można po wykupieniu biletu wstępu. Nie są one potrzebne aby wejść do dwu innych cennych małostrańskich świątyń. Kościoła Marii Panny pod Łańcuchem – najstarszym w tej części miasta, z metryką od 1169 roku. Z gotyckim prezbiterium i resztą wnętrza w stylu baroku. A także do młodszego o 4,5 wieku kościoła MB Zwycięskiej. Początkowo był on świątynią luterańską p.w. Świętej Trójcy, w 1620 roku przejętą przez zakon karmelitów. Jest to chyba najważniejsze praskie sanktuarium, gdyż znajduje się w nim, w ołtarzu na prawej ścianie, „słynąca cudami" woskowa figurka Praskiego Jezuska (Pražské Jezuitko), podarowana karmelitom w 1628 roku.
Wiele ciekawych uliczek, zaułków i budowli znajduje się na nabrzeżu Wełtawy. Zwłaszcza w okolicach gotyckiego Mostu Karola i stojących w pobliży wejścia nań Wieży mostowej i Wieży dawnego mostu Judyty z 1158 r. Zwiedzając Małą Stranę trudno pominąć tutejsze ogrody. Zwłaszcza przepięknie utrzymany, XVI-wieczny Valdštejnský i położony w nim barokowy pałac Valdštejnský, obecnie siedzibę czeskiego Senatu. Ale z wolnym wstępem, aleją brązowych posągów, fontanną pośrodku sadzawki, w której pływają złote, i nie tylko, ryby, a po powierzchni dzikie ptactwo.
Parki i ogrody
Jest to jeden z najpiękniejszych fragmentów Pragi, w którym, zwłaszcza w upalne dni, można znaleźć chwilę ochłody i wypoczynku. Podobnie zresztą w położonych po drugiej stronie ulicy Letenskiej Vojanovych Sadach. Ulubionym miejscem prażan, chyba jeszcze nie odkrytym powszechniej przez zagranicznych gości, są też Sady Petrzyńskie na pograniczu Strahova i dzielnicy Smichov. Jest to rozległy, pokryty lasem na zboczach, górujący nad miastem teren na wzgórzu Petrzin. Jego nazwa wywodzona jest od słowiańskiego boga Peruna, alternatywnie od łacińskiej Mons Petrinus czyli Skaliste Wzgórze.
W XII wieku jego południowe stoki zajmowały winnice, później zastąpione przez ogrody i sady. W najwyższym punkcie stoi 60-metrowa stalowa wieża widokowa zbudowana w 1891 roku z okazji Jubileuszowej Wystawy. W innym miejscu zaś Planetarium. Od niego już tylko parę kroków jest do strahowskiego stadionu i sąsiadującego z nim dużego osiedla kilkupiętrowych domów studenckich. Na Petrzin dojechać można górską kolejką szynową. To oczywiście tylko najważniejsze, daleko nie wszystkie, zabytki, budowle i ciekawe miejsca, które szczególnie warto zobaczyć na Hradczanach i Małej Stranie, gdy jest się w Pradze.
