Autorzy raportu wskazali na kierunki rozwoju światowych rynków gazu oraz ich wpływ na kształtowanie się formuł cenowych na rynku Unii Europejskiej. Przedstawili także możliwe rozwiązania dot. optymalizacji kosztów w długoterminowych kontraktach na dostawy tego surowca.
Wśród czynników mających wpływ na zmiany zachodzące na regionalnych rynkach błękitnego paliwa, a tym samym na model formuł cenowych w UE, eksperci wymienili m.in. kierunki rozwoju regionalnych rynków gazu ziemnego (w szczególności poziom zapotrzebowania na gaz ziemny przez rynek azjatycki oraz dalszy wzrost produkcji gazu niekonwencjonalnego w USA i innych regionach świata). Podkreślili także wagę wzrastających możliwości eksportu nadwyżek z rynków kontynentalnych na inne rynki poprzez transport LNG, co prowadzi do postępującej integracji rynków narodowych w ramach rynków regionalnych oraz rynków regionalnych w kierunku jednego rynku globalnego. Istotną rolę przypisano także poważnym zmianom regulacyjnym w UE, zmierzającym do stworzenia jednolitego rynku energetycznego.
Te czynniki, jak również specyfika geopolitycznej sytuacji Polski, pozwoliły na zaproponowanie dwóch wariantów optymalizacji kosztów wynikających z kształtowania formuł cenowych w długoterminowych kontraktach na dostawy gazu. Warianty te określono jako dynamiczny oraz zachowawczy.
W ramach wariantu dynamicznego założono takie rozwiązania, jak powstanie polskiego hubu gazowego o znaczeniu regionalnym (dla krajów bałtyckich oraz grupy wyszehradzkiej), który uzasadniałby dążenie do umieszczenia w kontraktach formuł cenowych uwzględniających rynkowy mechanizm. Jako rozwiązanie opcjonalne podano także zbliżenie w maksymalnym stopniu metody indeksacji w Polsce do tego typu metody np. w Niemczech, lub aktualizację ceny bazowej kontraktu do ceny z najbardziej reprezentatywnego hubu (koszyka hubów). Innym rozwiązaniem według ekspertów mogłoby być zmodyfikowanie formuły indeksacyjnej poprzez zwiększenie udziału ceny rynkowej w formule zakupu gazu ziemnego (na podstawie najbardziej reprezentatywnego hubu) do poziomu pomiędzy 45-60%.
W wariacie zachowawczym kluczową rolę mogłyby odgrywać zaś takie czynniki jak cena bazowa w kontrakcie, która podlegałaby częstszej aktualizacji do ceny z najbardziej reprezentatywnego hubu (hubów). Metodą indeksacji mógłby być również kwartalny kontrakt terminowy (forward). Możliwa jest też sytuacja, w której formuła indeksacyjna nie uległaby zmianie. Wynegocjowane byłyby jednak widełki dla wzrostu cen w oparciu o aktualne wskaźniki indeksacyjne, takie jak ciężki i lekki olej opałowy (HFO, LFO). Widełki górne oparte byłyby zaś o cenę kwartalnego kontraktu terminowego (forward) w najbardziej płynnym hubie (hubach).
Przedstawione przez ekspertów Instytutu Sobieskiego propozycje dot. optymalizacji kosztów w długoterminowych kontraktach na dostawy gazu stały się także podstawą do krytyki obecnego modelu kształtowania cen gazu opartych o dominującą rolę cen produktów ropopochodnych. Eksperci wskazali na jego przestarzały charakter (formuła ta została opracowana ponad pół wieku temu) nieodzwierciedlający realiów rynkowych.
Raport będzie dostępny na: www.sobieski.org.pl
{jumi [*9]}
