Biuro Odbudowy Stolicy zostało powołane 14 lutego 1945 roku. Zgodnie z nazwą miało ono odpowiadać za odbudowę zniszczonej po II wojnie światowej Warszawy. Kierownikiem biura był Roman Piotrowski oraz Józef Sigalin. Biuro przetrwało tylko 6 lat, bo już w 1951 roku zostało zlikwidowane. Jednak przez te 6 lat stolica zmieniła się dość znacznie.
Budowanie
Sama odbudowa Warszawy była jak na tamte czasy czymś wyjątkowym. Nigdzie indziej w całej Europie na tak dużą skalę nie odtwarzano zniszczonych zabytków. Takie działanie szło pod prąd ówczesnej doktrynie konserwatorskiej, wykluczającej rekonstrukcję historycznych obiektów.
Tymczasem Jan Zachwatowicz i Piotr Biegański z Wydziału Architektury Zabytkowej BOS-u sprawili, że odbudowano wiele pięknych budynków. To im zawdzięczamy dzisiejszy wygląd Starego i Nowego Miasta, Traktu Królewskiego i Łazienek. Ich odbudowa przetarła drogę rekonstrukcji zabytkowych kwartałów m.in. w Gdańsku i Wrocławiu, a wiele lat później również w miastach innych krajów, zwłaszcza Niemiec. Odbudowę Warszawy wspierał w tamtych czasach cały kraj – do końca 1948 roku na Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy wpłynęło 3,4 miliarda złotych.
Do pracy biuro wykorzystało szereg propozycji urbanistycznych zawartych w przedwojennym projekcie generalnym rozwoju Warszawy, który w 1936 roku otrzymał złoty medal na wystawie światowej w Paryżu. Przy odbudowie miasta kierowano się także zachowanymi panoramami miasta i pejzażami Canaletta.
W latach 1947–1949 powstała Trasa W-Z – wraz z tunelem pod ul. Miodową i Krakowskim Przedmieściem. Do 1952 roku odbudowano Stare Miasto, Krakowskie Przedmieście i Nowy Świat, a także fragmenty Midowej, Długiej, Senatorskiej oraz placu Teatralnego i Bankowego.
Burzenie
BOS miał jednak i drugie oblicze. Jego pogotowie budowlane skazało na rozbiórkę mury wielu XIX-wiecznych kamienic, by zrobić miejsce dla nowej - socjalistycznej Warszawy. Biuro działało zresztą bardzo niekonsekwentnie. Dosyć luźno traktowano przedwojenny charakter zabudowy i nawiązywano do niego w dowolny sposób.
Szczególnie kontrowersyjne wydają się dziś działania Wydziału Urbanistyki. Biuro wydało nakaz zniszczenia wielu kamienic, które przetrwały wojnę. Zdarzało się, że budowle te wymagały tylko wymiany spalonych dachów i stropów. I przez działania BOS-u nie ma już dziś dawnych kamienic na Chłodnej, Elektoralnej, Ogrodowej, czy przy Lesznie.
Biuro przygotowało również miejsce pod budowę Pałacu Kultury i Nauki. Zburzono więc wiele ocalałych po wojnie domów przy ulicy Złotej, co do dziś pozostaje kością niezgody między przeciwnikami a zwolennikami PKiNu. Stare budynki niszczono także ze względów ideologicznych. Na przykład skuwano zabytkowe tynki.
Akta Biura Odbudowy Stolicy przechowywane są dziś w Archiwum Państwowym m.st. Warszawy i stanowią jeden z najcenniejszych zbiorów materiałów archiwalnych. Zbiór ten składa się z prawie 15 tys. teczek zawierających mapy, plany, projekty, zapiski inwentaryzacyjne i zdjęcia z lat 1945–1953. Jest unikatowym zapisem skali zniszczeń miasta podczas II wojny światowej i jego odbudowy. W zeszłym roku akta BOS-u wraz z 44 archiwaliami z innych krajów wpisano na listę „Pamięć Świata" prowadzoną przez UNESCO.
{jumi [*8]}
