To, że młodzież z tych ekonomicznie i społecznie upośledzonych terenów zasługuje na wszelkie dodatkowe wsparcie edukacyjne nie może chyba dziwić. Mówimy m.in. o środowiskach, w których biedę nie tylko się odczuwa, ale także dziedziczy, w postaci przekonania, że nie warto się starać, bo jest się i tak na z góry straconej pozycji w wolnorynkowej rzeczywistości, bo świat uwziął się na biednych, bo nikt się nami nie interesuje, itd. Właśnie z takimi postawami chcemy się zmierzyć, pokazując i samym gimnazjalistom i – co równie ważne – pośrednio także ich rodzicom (o władzach gminy i gronach pedagogicznych nie mówiąc), że nie tylko można, ale naprawdę warto się uczyć. I że są ludzie i instytucje, którym autentycznie zależy właśnie na tych dzieciakach. I właśnie takie przekonanie, że należy inwestować w młodego człowieka, w jego przyszłość, zwiększenie poczucia jego własnej wartości legło u podstaw decyzji Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej o zapoczątkowaniu realizacji tego programu. Ale inwestować mądrze – zamiast stosunkowo niewielkich stypendiów dla nielicznych, środki te przeznaczyć na zbudowanie systemu wsparcia edukacyjnego dla wszystkich chętnych uczniów, którzy chcieliby poszerzać swoje umiejętności językowe.
A dlaczego angielski? Bo to bezsprzecznie i całkiem dosłownie w przypadku tych dzieciaków okno na świat – umożliwienie dostępu do źródeł wiedzy, lepsze perspektywy na znalezienie pracy, a w krótszej perspektywie szansa na lepszy wynik na gimnazjalnym egzaminie końcowym z języka angielskiego, a co za tym idzie szansa na zakwalifikowanie się do lepszej szkoły średniej – kto wie, może nawet wymarzonego liceum w większym mieście? Angielski, to także język współczesnego świata. Można się nim dość swobodnie porozumiewać w całej Europie – od Gibraltaru po Ural i od Nordcapu po Sycylię. To także w większości przypadków język biznesu, piosenki, internetu, itp.
I tu odpowiedź na pytanie o grupę docelową: dlaczego akurat trzecia klasa gimnazjum? Bo z chwilą zakończenia gimnazjum i wyboru szkoły ponadgimnazjalnej podejmują decyzję właściwie co do dalszych swoich losów życiowych. I naszym wspólnym zdaniem to moment krytyczny w życiu tych młodych ludzi – stoją bowiem na autentycznym rozdrożu i za chwilę zadecydują, czy podjąć próbę pięcia się wyżej czy powrotu, także mentalnego, do środowiska biedy dziedziczonej. Pięcioletnia już historia programu Youngster pokazuje dobitnie, jak wiele dobrego można zdziałać, przy czym wszystko zależy od jakości tej interwencji!
Skąd pomysł by wydawnictwo podjęło się takiej inicjatywy wspólnie z Europejskim Funduszem Rozwoju Wsi Polskiej?
Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej poszukiwał ciekawej i atrakcyjnej formuły zajęć, która znacząco odbiegałaby od sztampowych, czasami nudnych zajęć dydaktycznych w szkole. Zwrócił się do mnie jako eksperta z prośbą o stworzenie koncepcji merytorycznej takiego programu tak, by odróżnić go od standardowych lekcji języka angielskiego. Tak zrodziła się koncepcja „uczenia z marchewką” czyli edukacji opartej na motywacji pozytywnej, bez stopni, kartkówek i odpytywanek. A co w zamian? Autentycznie angażujące zajęcia, oparte na dynamice pracy z grupą, technice projektu, z wykorzystaniem nowoczesnych materiałów i pomocy dydaktycznych ale przede wszystkim na odpowiednim merytorycznym przygotowaniu nauczycieli, wybranych do udziału w Programie. Warunkiem kluczowym dla jego powodzenia było sprzężenie możliwości logistycznych i budżetowych Funduszu i możliwości merytorycznych strategicznego partnera edukacyjnego, który byłby w stanie zapewnić kompleksowe wsparcie – szczegółowe programy nauczania, narzędzia pomiarowe, szkolenia dla nauczycieli i oczywiście materiały dydaktyczne. Partnerem idealnym okazało się właśnie wydawnictwo Macmillan.
Jakie są praktyczne skutki Youngstera? Jak wiele szkół (osób) objął program? W jak dużym stopniu poszerzyli swą wiedzę jego uczestnicy?
W obecnej, VI już edycji programu uczestniczy ponad 3,5 tys. uczniów ze 160 gimnazjów, a zajęcia są prowadzone przez 194 nauczycieli w 111 gminach wiejskich i miejsko-wiejskich. Natomiast w sześcioletniej historii YOUNGSTERA objęliśmy nauczaniem ok. 17 tysięcy gimnazjalistów z ponad 210 gimnazjów z terenów wiejskich. W różnych jego okresach Program realizowało, a tym samym szkoleniami edukacyjnymi było objętych ok. 250 nauczycieli z terenów wiejskich. To ogromny, wymierny efekt tego programu. Bo szkolenia dla nauczycieli to nie tylko wdrażanie nowych nauczycieli w filozofię „nauczania z marchewką”, ale również nowoczesne, aktywizujące metody edukacyjne, bezcenne forum wymiany doświadczeń, promocja dobrych praktyk, jak np. inicjowane lokalnie przez niektórych nauczycieli wymiany klasowe, konkursy czy projekty, coraz częściej uwzględniające wykorzystanie nowoczesnych technologii. Co bardzo dla nas ważne, umiejętności i pomysły nabyte na tych szkoleniach nauczyciel może wykorzystać również w trakcie „normalnych” zajęć, co zwielokrotnia oddziaływanie programu!
A jakie to daje wyniki? Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej systematycznie monitoruje, głownie w oparciu o dane Centralnej Komisji Egzaminacyjnej wyniki egzaminu gimnazjalnego, w tym zwłaszcza z języka angielskiego, na tle innych przedmiotów, w rozbiciu na tereny wiejskie i miejskie. Niestety, ze smutkiem stwierdzamy, ż o ile nie ma istotnych różnic pomiędzy wsią i miastem w wynikach egzaminu gimnazjalnego z przedmiotów matematyczno – przyrodniczych i humanistycznych, to w przypadku języka angielskiego różnica ta jest już zauważalna pomiędzy uczniami z gimnazjów wiejskich a ich rówieśnikami z miast do 20 tys. mieszkańców. Ma to szczególne znaczenie obecnie, kiedy wynik egzaminu gimnazjalnego z języka obcego jest brany pod uwagę przy kwalifikacji do szkół ponadgimnazjalnych. Próbą zwrócenia uwagi na ten problem były dwa opracowania przygotowane przez Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej „Angielski – czyja szansa” oraz „Angielski – bariera rośnie”, w których wskazaliśmy, że równica w wynikach egzaminu gimnazjalnego z języka angielskiego pomiędzy gimnazjami wiejskimi i miejskimi pogłębia i wynosi aż 7 punktów w przypadku gimnazjów wiejskich i tych w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców. Tymczasem wyniki egzaminu gimnazjalnego youngsterowiczów są w skali szkoły nawet o kilkanaście punktów wyższe, niż ich rówieśników nieuczęszczających na te zajęcia, natomiast po uśrednieniu odpowiadają wynikom uczniów z gimnazjów w miastach pow. 100 mieszkańców!
Niezaprzeczalnym skutkiem programu Youngster są również jego efekty niemierzalne: wzrost poczucia własnej wartości u uczniów, ich pewności siebie, zmiana decyzji co do dalszego kierunku kształcenia, itp. Z prowadzonych systematycznie przez EWRWP i wydawnictwo Macmillan badań ankietowych wśród samych nauczycieli uczestniczących programie wynika także jasno, że mamy do czynienia ze stopniową zmianą nastawienia do uczniów, wzrostem zaufania w ich możliwości, mniejszym naciskiem na kontrolę a większym na współpracę. To ogromna wartość dodana „uczenia z marchewką”, z której jesteśmy naprawdę bardzo dumni.
{jumi [*9]}
