Bułgaria: Sozopol – Freski i Relikwie ^Wyróżniony

Apollonia równa Atenom

Przypomnę więc tylko, że miejsce to było zamieszkane już w VI w p.n.e., przed epoką brązu. Antyczni Grecy założyli tu swoją kolonię Apollonia, nazywaną w czasach rzymskich Pontica i Pontica Magna. W IV w. n.e. miasto liczyło ponad 30 tys. mieszkańców, czyli tyle, co ówczesne Ateny. I było ważnym portem oraz ośrodkiem handlowym nad Morzem Czarnym. Z najdawniejszych czasów zachowało się trochę ruin, m.in. pogańskiej świątyni oraz murów obronnych. Zaś najcenniejszą starą cerkwią jest świątynia Uspienia Bogorodicza, czyli p.w. Zaśnięcia NMP.

• Damaszek, Syria Damaszek, Syria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
•  

Wkopana dosyć głęboko w ziemię, aby jej dach nie przekraczał wysokością dozwolonej przez tureckich najeźdźców, w jarzmie których Bułgaria była przez 5 wieków, „jeźdźca siedzącego na koniu”. I wzniesiona w XV wieku na ruinach świątyni wczesnochrześcijańskiej. Na tutejszej Starówce na półwyspie, bo na lądzie znajduje się nowa część miasta, zachowało się również około 200 zabytkowych domów. Pod względem liczby starych cerkwi, lub ich nieźle zachowanych ruin, Nesebyr zdecydowanie „przebija” Sozopol. Jest to jednak również urocze miasteczko i popularne miejsce letniego nadmorskiego wypoczynku.

Chrystus Pantokrator i Matka Boża Oranta

Posiada natomiast inny atut, który poznałem dopiero podczas tegorocznej podróży: cerkiew św. św. Cyryla i Metodego. Jedną z dwu dużych w mieście, z wysoką wieżą, a więc wybudowaną już po wyzwoleniu Bułgarii z tureckiego jarzma, w rezultacie zwycięskiej wojny rosyjsko – tureckiej w latach 1877-1878. Za co Bułgarzy nadal są Rosji i Rosjanom wdzięczni. Wznosi się ona po prawej stronie drogi wejściowej na staromiejski półwysep. Architektonicznie nie zachwyca, natomiast jej wnętrza są oszałamiające. Całe, od posadzki po sklepienia pokryte freskami o tematyce religijnej. Przy czym wspaniale utrzymanymi.

Pośrodku sklepienia, w wielkim kręgu, z którego zwisa ogromny, kryształowy żyrandol, jest wizerunek Chrystusa Pantokratora otoczonego przez 12 apostołów namalowanych w małych kręgach. Nad rzeźbionym w drewnie, czarnym, dwupoziomowym ikonostasem z licznymi dużymi i małymi ikonami ze scenami z życia Jezusa i Marii oraz wizerunkami świętych, namalowano Matkę Bożą Orantę – w złotej aureoli, modlącą się z rozłożonymi rękoma. Z małym Jezusem, też w aureoli, na piersiach. I towarzyszącymi jej po obu stronach głowy w medalionach aniołami.

Odkrycie relikwiarza

Resztę powierzchni ścian i stropów pokrywają sceny biblijne i podobizny świętych, zaś łuki podtrzymywane przez kolumny różnorodne wzory. Rzeźbione w drewnie są krzesła wypełniające wnętrze świątyni, tron patriarszy oraz kapliczka z podobiznami świętych patronów, z wielkimi bizantyjskimi orłami wplecionymi w bogato zdobiony wzór w dolnej części. Największym magnesem przyciągającym do tej cerkwi wiernych, jest jednak relikwiarz ze szczątkami św. Jana Chrzciciela. Odkrytymi w dosyć sensacyjnych okolicznościach, przebadanymi przez specjalistów i uznanymi przez Cerkiew.

Historię tego odkrycia znalazłem i sfotografowałem na dużej czarnej tablicy wypełnionej dosyć drobnym jasnym tekstem, wyłącznie po bułgarsku. Po zapoznaniu się z zawartymi na niej informacjami, ich potwierdzenie oraz rozszerzenie znalazłem w źródłach naukowych i kościelnych. W antycznej Apolloni, na pobliskiej wysepce stała, według wykopalisk już od VII w. p.n.e. monumentalna świątynia poświęconą bogu Apollinowi. Po czasach pogańskich obecny Sozopol stał się liczącym ośrodkiem chrześcijańskim obrządku wschodniego.

Klasztor na wyspie Sveti Ivan

A na wysepce później nazwanej Sveti Ivan (Św. Jan) założono w IV w. klasztor pod wezwaniem tego świętego, z trzynawową bazyliką. Według niektórych źródeł na ruinach tamtej pogańskiej świątyni. Przy czym podległy bezpośrednio patriarsze Konstantynopola, czyli bardzo wysokiej rangi. Początkowo niewielki, z kilkoma mnichami, później po zniszczeniach, rozbudowany częściowo na nowym miejscu. Klasztor ten zburzony został w roku 1629. Jeżeli chodzi o szczątki Jana Chrzciciela (o jego śmierci i relikwiach parę słów niżej) przeniesione zostały w IV w. z Palestyny do stolicy Bizancjum.

• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
•  

Skąd przynajmniej część z nich trafiła później z Konstantynopola do klasztoru Sveti Ivan. Co odkryto dopiero podczas prac wykopaliskowych w jego ruinach w roku… 2010. Prowadzono je od roku 2008 w ramach projektu „Antyczny Sozopol – klasztor św. Iwana Predtieczy (Jana Chrzciciela) – Kultura przez wieki” współfinansowanego przez środki Unii Europejskiej. Relikwiarz odkrył archeolog prof. dr n. Kazimira Popkonstantinow z uniwersytetu w Wełikom Tyrnowie (Wielkim Tyrnowie). Pod jedną z płyt dawnego ołtarza znalazł on alabastrowy relikwiarz o rozmiarach 18 x 18 14 cm, z IV w., zapieczętowany nienaruszonym czerwonym woskiem.

Ekspertyzy uniwersytetów w Oksfordzie i Kopenhadze

Z greckim napisem „Św. Jan” i drugim z prośbą do Boga, aby miał w opiece człowieka o imieniu Toma. Zdaniem archeologów tego, który znajdujące się wewnątrz kości (części twarzy, palec i ząb) przywiózł z Konstantynopola. Prawdopodobnie w XI wieku, kiedy klasztor na wyspie był już rozbudowany, znaczący (kilku jego ihumenów – opatów zostało patriarchami Konstantynopola) bogaty i złożył pod ołtarzem już wówczas dużej klasztornej świątyni. Szczątki te zostały one przebadane przez uniwersyteckie laboratoria w Oksfordzie i Kopenhadze.

• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
• Sozopol, Bułgaria Sozopol, Bułgaria
•  

Oba stwierdziły, że kości należały do jednego człowieka, który żył około 50 roku n.e. i pochodził z Bliskiego Wschodu. Potwierdzało to biblijną historię św. Jana Chrzciciela. Relikwiarz trafił do Muzeum Archeologicznego w Sozopolu, a relikwie uznane przez Cerkiew jako autentyczne, do cerkwi św. św. Cyryla i Metodego w Sozopolu. Gdzie wystawione są w miesiącach letnich, a w zimowych w tutejszej cerkwi św. Jerzego Zwycięzcy. Czy są to rzeczywiście szczątki św. Jana, tego oczywiście naukowcy nie mogli potwierdzić i już na pewno ustalić się to nie da. Przypomnę, że został on ścięty w więzieniu z rozkazu tetrarchy Galilei Heroda Antypasa, w rezultacie spisku jego żony Herodiady oraz jej córki Salome.

Losy Szczątków św. Jana Chrzciciela: od Damaszku i Stambułu do Moskwy i Gniezna

Jego szczątki znajdują się, według przekazów, w różnych miejscach. Głowa w specjalnym grobowcu – kaplicy w nawie Wielkiego Meczetu Omajjadów w Damaszku, stolicy Syrii. Dawnej bazyliki z grobem Ś. Jana Chrzciciela, zbudowanej w IV w. na ruinach pogańskich świątyń Haddada i Jowisza przez Teodozjusza Wielkiego (347-395), ostatniego cesarza rzymskiego władającego zarówno wschodnią jak i zachodnią częścią Imperium Romanum. Ten ogromny i przepiękny meczet wzniesiony został w latach 706-715 na ruinach wspomnianych świątyń pogańskich i chrześcijańskiej. Relikwie św. Jana Chrzciciela w Damaszku czczone są zarówno przez chrześcijan jak i muzułmanów.

Podczas pobytu tam wykonałem zdjęcie tego grobowca, które publikuję. Równocześnie posiadaniem, w ozdobnym relikwiarzu, czaszki Jana Chrzciciela (a przynajmniej jej części) szczyci się Stambuł (d. Konstantynopol). Chusta, którą podobno owinięto ściętą głowę Jana, przechowywana jest w katedrze w Akwizgranie (Aachen w Niemczech). Zaś prawa ręką, którą ochrzczony został Jezus, w relikwiarzu, który po zdobyciu Malty zabrał stamtąd Napoleon I, w Soborze Spaskim (Zbawiciela) w Moskwie. Inne fragmenty szczątków tego świętego znajdują się w Sienie we Włoszech i kościele pod jego wezwaniem w Gnieźnie.

Autor uczestniczył w dziennikarskiej podróży studyjnej na zaproszenie BBSA – Bulgarian Black Sea Alianace. Sojuszu Bułgarskiego Morza Czarnego