Każde dziecko zna takie zabytki, jak Wawel, Zamek Królewski w Warszawie czy Pałac Wilanowski. Ilu jednak rodaków przynajmniej słyszało o Muzeum biograficznym Juliana Przybosia w Gwoźnicy Górnej w województwie podkarpackim? Albo o Muzeum im. bł. Edmunda Bojanowskiego w Grabonogu (woj. wielkopolskie)? O skansenie w Holi w lubelskim? O Muzeum Młynarstwa i Wodnych Urządzeń Przemysłu Wiejskiego w Jaraczu w województwie wielkopolskim? Czy o Iwkowej w województwie małopolskim i znajdującym się tam Muzeum im. ks. Jana Piechoty? A nawet o muzeum Celestat w Krakowie?
A o nich wszystkich i jeszcze tysiącu innych można dowiedzieć się, i to bardzo dużo, z wydanego właśnie przez BOSZ przewodnika „1000 muzeów w Polsce”. Książka zawiera ponad 2 tysiące kolorowych zdjęć, a przede wszystkim mnóstwo merytorycznych informacji. Układ tego przewodnika w pierwszym momencie trochę zaskakuje. Zaczyna się on bowiem od Alwerni w województwie małopolskim i prezentacji tamtejszego Małopolskiego Muzeum Pożarnictwa im. Zbigniewa Gęsikowskiego, a kończy na Żywcu i jego Muzeum Miejskim.
Ale wystarczy przejrzeć ten obszerny tom i chwilę się zastanowić, aby dojść do wniosku, że autorka, Dorota Folga-Januszewska, przyjęła jasny i przejrzysty sposób prezentacji muzeów w Polsce - w alfabetycznej kolejności nazw miejscowości, a w nich wszystkich rodzajów muzeów (także w alfabetycznej kolejności ich oficjalnych nazw). I tak np. w Krakowie najpierw przeczytamy o Aptece pod Orłem, na koniec zaś o Żydowskim Muzeum Galicja. Podobnie w Warszawie zaczniemy od Biblioteki, Muzeum i Archiwum Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego im. Stanisława Moniuszki, aby blisko 90 stron dalej trafić na Zamek Królewski w Warszawie.
Każdemu muzeum, niezależnie od jego rangi, poświęcono jedną stronę, z reguły z dwiema fotografiami. Wyjątków od tej zasady jest niewiele. Dotyczą one tylko placówek o szczególnie bogatych lub ciekawych zbiorach, na prezentację których przeznaczono po 2 strony. Chodzi o Muzea Narodowe w Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu; Centrum Naukowe Kopernik w stolicy; Muzea: Archeologiczne i Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Muzeum Lubelskie, Militariów we Wrocławiu, Tatrzańskie w Zakopanem; Pałace: Łazienkowski i Wilanowski w Warszawie; Zamki: w Krakowie, Malborku, Królewski w Warszawie oraz Muzeum Zamoyskich w Kozłówce. I to już chyba wszystko.
Poszczególne placówki zaprezentowano, poczynając od wykazów stosowanych skrótów kategorii ich zbiorów. Następnie, po nazwie miejscowości i określeniu województwa, w którym się ona znajduje, podano dokładne namiary na dany obiekt (adres, numer telefonu, adres strony internetowej itp.). Ponadto na każdej stronie zamieszczono krótką historię zabytku: kiedy placówka powstała i jest czynna, do kogo należy, jakie są jej stałe i czasowe ekspozycje, co posiada w zbiorach – z podkreśleniem pozycji najciekawszych lub najcenniejszych. Jest też krótka informacja o działalności, także pozamuzealnej, prowadzonych badaniach, wydawnictwach itd.
Nie jestem w tej dziedzinie specjalistą, ale pominięć i braków znalazłem niewiele. Zabrakło na pewno Maleńca (woj. świętokrzyskie) i tamtejszego muzeum – zabytkowego Zakładu Hutniczego dawnego Staropolskiego Zagłębia. Ale sądzę, że to raczej wyjątek.
Wszystko w opisywanym przewodniku jest „w pigułce”, aby czytelnik od razu mógł dowiedzieć się, co jest w danym obiekcie najważniejsze. Na prezentację muzeów w Polsce przeznaczono – bagatela ! – 1066 stron. W sumie jest to świetny, wartościowy i bardzo potrzebny przewodnik. A przy tym jest pięknie wydany, poczynając od obu okładek i grzbietu.
1000 MUZEÓW W POLSCE. Przewodnik, koncepcja, teksty, wybór zdjęć i redakcja naukowa: Dorota Folga-Januszewska, Wydawnictwo BOSZ, wyd. I, Olszanica 2011, str. 1104, cena 119 zł.
{jumi [*6]}
