Od dawna jest on bowiem celem pielgrzymek, a także turystycznych wyjazdów poznawczych Polaków. Bo chociaż jest to kraj dla nas dosyć drogi, to jednak bardzo interesujący, stanowiący kolebkę wierzeń religijnych oraz posiadający mnóstwo zabytków i innych obiektów oraz miejsc wartych poznania. Zaś przeloty do niego tanimi liniami lotniczymi znacznie obniżają koszty wyjazdów. Wśród przewodników po nim różnych oficyn wydawniczych co najmniej trzy – tyle mam w swojej bibliotece – wydało gliwickie wydawnictwo Helion w różnych seriach. Najnowszy travelbooków.
Zgodnie z koncepcją tej udanej, poręcznej, bogato ilustrowanej i w rozsądnej cenie serii wydawniczej, autor na wstępie, aby zachęcić czytelników – turystów do zwiedzania Izraela, prezentuje jego najważniejsze atrakcje. Dobrane, dodam, ze znawstwem i nie budzące, na ile zdołałem poznać ten kraj w trakcie kilku po nim podróży, wątpliwości i zastrzeżeń. Chociaż gdyby w tej części było nieco więcej miejsca, można by jeszcze to i owo dodać. Tak więc przedstawione są, z króciutkimi informacjami o nich, a częściowo zdjęciami: 7 zabytków znajdujących się na Liście Dziedzictwa UNESCO, 4 perły sztuki, a w rzeczywistości architektury i 7 miejsc pielgrzymek wyznawców trzech religii monoteistycznych.
A także 4 przeżycia, których, zdaniem autora, trzeba doznać w tym kraju.
W tym przypadku brakuje mi zwłaszcza spaceru po uliczkach jerozolimskiej Starówki, zapewniającego chyba jednak silniejsze, chociaż inne, przeżycia, niż proponowany m.in., również wart uwzględnienia, nocny rajd po pubach, kawiarniach i klubach Tel Awiwu. Ponadto 8, rzeczywiście najciekawszych, cudów natury oraz 9 specjałów tamtejszej kuchni. Dodam, że przewodnik ten wzbogaca ponad 120 kolorowych zdjęć, 2 duże (3-4 stronicowe) wkładki poświęcone Morzu Martwemu i Pustynnym ruinom, 13 planów i mapek, a także 26 informacji – ciekawostek w ramkach włamanych w tekst.
W dwu rozdziałach wstępnych: Informacje praktyczne (Przed wyjazdem, Dojazd, Na miejscu – transport, noclegi wyżywienie, Informacje A-Z) oraz Informacje krajoznawcze (Krajoznawcze ABC, Przyroda, Społeczeństwo i język – z kalendarium historycznym od roku 1225 p.n.e. do 2015, Religia i obyczaje, Kuchnia), znajdują się chyba wszystkie, a na pewno najważniejsze, z jednym wyjątkiem, o którym niżej, informacje potrzebne turyście. M.in. na temat zagrożeń, a jest to ciągle problem w tym kraju, ostrzeżenie przed wymianą walut na lotnisku Ben Guriona ze względu na tamtejsze horrendalne prowizje bankowe, zachowania w różnych miejscach, zwłaszcza związanych z kultem religijnym itp.
Podstawowa część przewodnika poświęcona temu, co i gdzie warto zwiedzać, podzielona została na, chyba najdokładniej, chociaż również skrótowo, przedstawioną i opisaną Jerozolimę i jej okolice. Ponadto Tel Awiw i jego okolice; Północne Wybrzeże, Galilea i Wzgórza Golan z 8 miastami, miejscowościami i obiektami; Morze Martwe z 3 położonymi nad nim miejscami oraz Pustynia Negew i Ejlat. Zaskakuje natomiast praktycznie całkowite pominięcie Autonomii Palestyńskiej. Która zajmuje przecież sporą część terytorium Izraela i leży w niej co najmniej kilka ważnych, zarówno dla pielgrzymów, jak i pozostałych turystów, miejscowości i miejsc.
Uwzględnione zostało chyba tylko Betlejem, z zaznaczeniem, mimochodem, że chociaż leży ona tylko 8 km od Jerozolimy, to już na terytorium Autonomii Palestyńskiej. Oddzielonej od reszty kraju murem z bramami, ale już bez informacji, w jaki sposób na przejściach granicznych odbywają się kontrole podróżujących. A przecież wielu pielgrzymów oraz turystów „nisko budżetowych” nocuje w Betlejem, gdyż jest to o wiele tańsze niż w drogiej Jerozolimie. I przekracza tę „granicę” co najmniej po dwa razy dziennie. W okolicach Betlejem przewodnik uwzględnia tylko Herodion i grecki prawosławny klasztor (ławrę) św. Saby. Bez słowa informacji, że ten drugi też leży na okupowanych przez Izrael ziemiach Palestyny.
Takie potraktowanie Autonomii Palestyńskiej spowodowało pominięcie w przewodniku m.in. Jerycha, uważanego za najstarsze, bez przerwy zamieszkane miasto na świecie. Nie mówiąc już o stolicy Autonomii – Ramallah, Hebronie (z Grotą Patriarchów) i wielu innych miejscach. Skoro wspominam o rażących pominięciach w tym przewodniku, to trudno przemilczeć nie uwzględnienie w nim także szalenie ciekawego i malowniczo położonego na skalnej półce, klasztoru z VI w. p.w. św. Jerzego Koziby (Hagios Georgios) na Pustyni Judzkiej, na okupowanym Zachodnim Brzegu. Nie znalazłem też ani słowa o Kanie Galilejskiej czy Magdali, z której pochodziła biblijna Myriam, bardziej znana jako św. Maria Magdalena.
Jardenit, w pisowni Yardenit, domniemane miejsce chrztu Jezusa w Jordanie, wspomniany jest w Okolicach Tyberiady, ale już nie ma go w Indeksie, w którym brakuje i innych wymienionych miejscowości. Te, które zostały uwzględnione, opisane są dobrze, a przynajmniej z zadowalającymi, podstawowymi informacjami. Najlepiej, jak już wspomniałem, Jerozolima. Najpierw krótka historia miasta, potem co w nim warto zobaczyć wg. dzielnic z głównymi obiektami i ich opisami: strony www, godziny otwarcia i ew. koszt wstępu, wymagany strój itp. Na końcu w zielonych ramkach Informacje Turystyczne – dojazd, orientacja i komunikacja na miejscu, noclegi (hotele, hostele, domy pielgrzyma) i wyżywienie – z przykładowymi cenami.
Ponadto kultura i Inne: apteki, banki, bezpieczeństwo, opieka medyczna, wymiana walut. I dodatkowo co ciekawego warto zobaczyć w okolicach. Na tej samej zasadzie, odpowiednio skromniej objętościowo, o pozostałych uwzględnionych miejscowościach i miejscach. Tekst wzbogacają informacje i ciekawostki włamane weń w ramkach. Przykładowo: „Podróżowanie w czasie szabasu”. „Święta państwowe i religijne w Izraelu”. „Zielona Karta” (do parków narodowych). „Joannici i kawalerowie maltańscy”. „Sen sułtana Sulejmana”. „Dzień (lub trzy ew. tydzień) w Jerozolimie”. „Syjon za murami”. „Zakon krzyżacki”. „Bahaizm”. „Szlaki Galilei”. „Bezpieczeństwo na pustyni”.
Na końcu przewodnika znajduje się słowniczek polsko – hebrajsko – arabski ze zwrotami w układzie tematycznym. A także Indeks, niestety, jak już wspomniałem, podobnie jak w innych tomikach tej serii, bardzo wybiórczy, poza stosunkowo licznymi hasłami dotyczącymi Jerozolimy. Ale nie uwzględniający wielu ważnych miejsc i obiektów uwzględnionych w tekście, co utrudnia ich odszukiwanie w razie potrzeby. Pomimo tych krytycznych uwag, w sumie jest to przewodnik wart polecenia. W jego następnym wydaniu warto jednak uwzględnić Autonomię Palestyńską i przynajmniej wspomniane przeze mnie miejscowości, miejsca oraz obiekty. Oraz stanowczo wzbogacić – dotyczy to całej serii wydawniczej travelbooków – Indeks.
IZRAEL. Autor: Krzysztof Bzowski. Aktualizacja (czego, skoro jest to I wydanie ?): Agata Błachnio. Przewodnik z serii travelbooków Bezdroży, wydawnictwo Helion, wyd. I, Gliwice 2016, str. 231, cena 24,90 zł, ISBN 978-83-283-2210-3
