W Warszawie istniały cztery teatry noszące tę samą nazwę. Gdyby doliczyć do tego Nowy Teatr Krzysztofa Warlikowskiego i Teatr Nowy Praga, moglibyśmy mówić o liczbie sześciu Teatrów Nowych. Pierwszy Teatr Nowy powstał w 1881r. i był częścią Warszawskich Teatrów Rządowych. O dwóch następnych niewiele wiadomo – jeden był teatrem operetki i farsy, a drugi – sceną eksperymentalną Teatru Narodowego. Dopiero czwarty Teatr Nowy miał więcej szczęścia – rozpoczął swoją działalność w 1947r. i istniał aż do 2005 roku, kiedy to powstały dwa kolejne teatry: Nowy Teatr i Teatr Nowy Praga.
Czwarty z kolei Teatr Nowy założony 24 paźdizernika 1947r., powstał z inicjatywy Spółdzielni Pracy Aktorów i Pracowników Teatralnych pod kierownictwem Juliana Tuwima. Poeta był wtedy u szczytu swojej kariery. Kiedy w 1946r. wrócił do Polski ze Stanów Zjednoczonych, stał się osobą adorowaną i chronioną. Był też uprzywilejowanym przez ówczesne władze „poetą państwowym”. Tuwim został kierownikiem artystycznym i literackim Teatru Nowego, a pierwszym dyrektorem tej placówki stał się Marian Meller, jeden z najwybitniejszych organizatorów powojennego życia teatralnego w Polsce. Liczba teatrów, w których Meller pełnił różne funkcje, jest imponująca. Oprócz tego, że tu i ówdzie był dyrektorem czy sekretarzem teatru, bywał jako pełnomocnik Ministra Kultury wielokrotnie oddelegowany do przeprowadzania sanacji w chylących się ku upadkowi warszawskich teatrach: Nowym, Rozmaitości, Polskim, Narodowym.
Pierwszą sztuka wystawianą w czwartym Teatrze Nowym przy ul. Puławskiej było „Wesele Figara” Pierre'a Beaumarchais'ego. Od 1949r. wprowadzono repertuar muzyczny, co kilka lat później zaowocowało przekształceniem teatru w operetkę. Teatr Nowy parokrotnie zmieniał nazwę: przez parę lat był Państwowym Teatrem Nowym, potem Państwową Operetką i jeszcze Teatrem Ludowym. Dopiero w 1974r. znów powrócił do swojej pierwszej nazwy, a to za sprawą Mariusza Dmochowskiego, aktora teatralnego i filmowego. Nie tylko nazwa powróciła – również repertuarowo teatr nawiązywał do tradycji z czasów, gdy kierownikiem był Tuwim.
Teatr Nowy miał szczęście do wielkich nazwisk – kierował nim nie tylko Tuwim, ale w późniejszych latach – Bohdan Cybulski czy Adam Hanuszkiewicz. Cybulski zorganizował w teatrze galerię. Wszystkim aktorom zamiast fotografii reklamowych zafundował portrety malowane przez mistrza tego gatunku - Waldemara Świerzego.
Przedstawienia Teatru Nowego odbywały się również w kilku innych miejscach, m.in. w sali w Piwnicy Wandy Warskiej na Rynku Starego Miasta, a także w Teatrze na Wyspie w Łazienkach Królewskich. W 2005 roku nadeszła kolejna rewolucja dla Teatru Nowego. Państwowa instytucja połączyła się z prywatnym Teatrem Praga. W ten sposób powstał Teatr Nowy Praga, który po kilka latach zmienił nazwę na Teatr Praga i obecnie działa w Fabryce Trzciny przy ul. Otwockiej 14. Aktorzy z dawnego Teatru Nowego przenieśli się do Teatru Rampa.
Z kolei utworzono również Nowy Teatr Krzysztofa Warlikowskiego. Instytucja ta działa w postindustrialnej przestrzeni zakładów Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania przy ul. Madalińskiego. Nie ma drugiego takiego teatru w Polsce, który by tyle podróżował po Europie.
Szkoda, że po tylu świetlanych latach Teatru Nowego w Warszawie w jego dawnej siedzibie mieści się dziś supermarket. Z drugiej jednak strony można powiedzieć, że sukcesy Nowego Teatru Warlikowskiego to nowe życie Teatru Nowego.
{jumi [*8]}
